Voor ouders van kinderen met autisme zijn slapeloze nachten en gevechten rond bedtijd helaas geen onbekenden. Deze problemen, die maar liefst 60-80% van de kinderen met autisme treffen, zorgen vaak voor frustratie en vermoeidheid bij de verzorgers. De complexe slaappatronen van ASS maken het lastig om de onderliggende oorzaken te achterhalen, maar een nieuw onderzoek suggereert dat het rusteloze benen syndroom (of restless legs syndrome, RLS) een belangrijk puzzelstukje kan zijn.
ASS omvat een breed scala aan symptomen en slaapproblemen vormen daarop geen uitzondering. Kinderen met ASS kunnen moeite hebben met in slaap vallen, vaak wakker worden en een onregelmatig slaapritme hebben. Deze slaapverstoringen worden vaak toegeschreven aan gedragsaspecten van autisme, waardoor het gemakkelijk is om mogelijke medische aandoeningen over het hoofd te zien.
Maar wat als er meer aan de hand is? Het onderzoek, uitgevoerd door experts van de Children’s Healthcare of Atlanta Sleep Disorders Clinic en het Marcus Autism Center, onderzocht de prevalentie van RLS bij kinderen met autisme die worstelden met slapeloosheid. RLS is een aandoening waarbij de drang om de benen te bewegen optreedt, vaak gepaard gaand met ongemak of pijn. Het wordt gelinkt aan problemen zoals disfunctie van dopamine en lage ijzeropslag. Kinderen met ASS lopen mogelijk een groter risico op ijzertekort vanwege hun selectieve eetgewoonten.
Het onderzoek ontdekte dat maar liefst 39% van de kinderen met ASS klinische kenmerken had die wijzen op RLS. Deze kenmerken omvatten gedragingen zoals schoppen met de benen en wiegen van het lichaam tijdens de slaap, vaak ten onrechte toegeschreven aan gedrag gerelateerd aan autisme. Een aanzienlijk aantal kinderen reageerde positief op de behandeling, die het aanpakken van lage ijzerwaarden omvatte door middel van orale suppletie en soms het gebruik van medicatie zoals gabapentine.
Een aspect van voeding dat recentelijk aandacht heeft gekregen in relatie tot autisme is de inname van ijzer, een belangrijk mineraal dat nodig is voor verschillende lichaamsfuncties. Er zijn twee hoofdtypen ijzer in voeding: heemijzer en niet-heemijzer.
Heemijzer:
Heemijzer is een vorm van ijzer die voornamelijk wordt aangetroffen in dierlijke producten, zoals rood vlees, gevogelte en vis. Het wordt gemakkelijk geabsorbeerd door het lichaam en wordt beschouwd als een efficiënte bron van ijzer. Mensen met autisme kunnen profiteren van het opnemen van heemijzerhoudende voedingsmiddelen in hun dieet, omdat het kan helpen bij het handhaven van gezonde ijzerwaarden en het voorkomen van ijzertekort.
De brutoformule voor heemijzer is Fe(II). Dit verwijst naar ferro-ijzer, ook wel bekend als tweewaardig ijzer.Niet-heemijzer:
Niet-heemijzer daarentegen wordt aangetroffen in plantaardige bronnen, zoals peulvruchten, granen, noten en groene bladgroenten. Deze vorm van ijzer wordt minder efficiënt geabsorbeerd door het lichaam. Het is echter nog steeds belangrijk, vooral voor mensen met een plantaardig dieet of die om andere redenen minder dierlijke producten consumeren.
De brutoformule voor niet-heemijzer is Fe(III). Dit verwijst naar ferric-ijzer, ook bekend als driewaardig ijzer.Hier zijn enkele tips om ervoor te zorgen dat je voldoende ijzer binnenkrijgt in je dieet, rekening houdend met de verschillende soorten ijzer:
- Variatie is essentieel: Zorg voor een gevarieerd dieet dat zowel dierlijke als plantaardige bronnen van ijzer bevat. Dit helpt bij het verkrijgen van verschillende voedingsstoffen en verbetert de ijzerabsorptie.
- Combineer met vitamine C: Het consumeren van voedingsmiddelen rijk aan vitamine C, zoals citrusvruchten, paprika’s en broccoli, kan de opname van niet-heemijzer verbeteren.
- Kook in gietijzeren pannen: Het koken van voedsel in gietijzeren pannen kan helpen om wat extra ijzer aan je maaltijden toe te voegen.
- Overweeg suppletie: Als je moeite hebt om voldoende ijzer binnen te krijgen via je dieet, kan overleg met een zorgverlener over ijzersupplementen nuttig zijn.
- Raadpleeg een professional: Als je zorgen hebt over je ijzerinname en gezondheid, bespreek dit dan met een diëtist of een arts die gespecialiseerd is in voedingsadvies.
Aanbevolen Dagelijkse Hoeveelheid (ADH): De ADH voor ijzer varieert afhankelijk van geslacht en leeftijd. Voor volwassen mannen (19-50 jaar) is de ADH 9 milligram (mg) per dag. Voor vrouwen in de vruchtbare leeftijd (19-50 jaar) is de ADH hoger, namelijk 15 mg per dag, vanwege het verlies van ijzer via menstruatie. Voor oudere mannen (vanaf 51 jaar) en oudere vrouwen (vanaf 51 jaar) is de ADH respectievelijk 9 en 8 mg per dag.
Maximale Veilige Inname: Het maximum dat gezonde mensen zonder risico uit suppletie kunnen binnenkrijgen, wordt de Tolerable Upper Intake Level (UL) genoemd. Voor ijzer is het UL-gehalte voor volwassenen (19 jaar en ouder) vastgesteld op 45 mg per dag. Het is belangrijk om te onthouden dat suppletie met hoge doses ijzer zonder medisch advies risico’s met zich mee kan brengen, waaronder maagklachten, obstipatie en zelfs ijzerstapeling in het lichaam, wat serieus schadelijk kan zijn.
Als je overweegt om voedingssupplementen te gebruiken, is het verstandig om eerst advies in te winnen bij een gezondheidsprofessional, zoals een diëtist of arts, om ervoor te zorgen dat je veilig en effectief te werk gaat.
Wat betekent dit voor ouders en verzorgers van kinderen met autisme? Ten eerste benadrukt het belang van het herkennen van de mogelijke rol van RLS bij slaapstoornissen. Deze gedragingen, vaak beschouwd als onderdeel van het autisme van het kind, kunnen eigenlijk indicatoren zijn van een onderliggend medisch probleem. Door specifieke nachtelijke motorische gedragingen zoals schoppen met de benen en wiegen van het lichaam te onderzoeken, kunnen zorgverleners onderscheid maken tussen gedragsaspecten van autisme en mogelijke RLS-symptomen.
Ten tweede benadrukt het onderzoek de behoefte aan op maat gemaakte behandelingen. Hoewel melatonine en gedragsinterventies de standaardstrategieën zijn geweest voor slaapproblemen bij ASS, kan het aanpakken van onderliggende medische aandoeningen zoals RLS leiden tot betere resultaten. Het identificeren en behandelen van RLS kan slaapverstoringen verminderen en het algehele welzijn van kinderen met autisme en hun verzorgers verbeteren.
Het onderzoek werpt ook licht op de uitdagingen van het diagnosticeren van RLS bij kinderen met ASS. Traditionele beoordelingstools zijn mogelijk niet geschikt voor deze populatie, waardoor interviews met verzorgers een cruciale diagnostische tool zijn.
Hier zijn enkele gewoonten en voedingsmiddelen die een remmend effect kunnen hebben op de opname van ijzer:
1. Cafeïnehoudende dranken (koffie en thee): Cafeïne in koffie en thee kan de opname van niet-heemijzer uit plantaardige voedingsmiddelen verminderen. Het wordt aanbevolen om koffie en thee niet gelijktijdig met maaltijden of ijzerrijke voedingsmiddelen te consumeren, omdat cafeïne de opname van ijzer kan belemmeren. Als je ijzerrijke voedingsmiddelen eet, is het beter om cafeïnehoudende dranken een paar uur ervoor of erna te consumeren.
2. Fytinezuur: Fytinezuur is een stof die voorkomt in volle granen, noten, zaden en peulvruchten. Deze stof kan de opname van mineralen, waaronder ijzer, verstoren. Door voedingsmiddelen die fytinezuur bevatten te weken, kiemen of fermenteren, kan de hoeveelheid fytinezuur worden verminderd en de opname van mineralen verbeterd worden.
3. Calciumrijk voedsel: Calciumrijk voedsel, zoals zuivelproducten, kan ook de opname van ijzer verminderen wanneer het gelijktijdig wordt geconsumeerd. Calcium en ijzer kunnen met elkaar concurreren om opgenomen te worden in het spijsverteringsstelsel. Als je calciumrijk voedsel eet, is het een goed idee om ervoor te zorgen dat er wat tijd verstrijkt tussen de inname van calcium en ijzer.
4. Tannines in thee: Naast cafeïne bevatten theebladeren ook tannines, die de opname van non-heemijzer kunnen verstoren. Thee, vooral zwarte thee, kan daarom de ijzeropname belemmeren. Als je thee drinkt, probeer dan thee en ijzerhoudende voedingsmiddelen op verschillende tijdstippen in te nemen.
Kanney ML, Durmer JS, Trotti LM, Leu R. Rethinking bedtime resistance in children with autism: is restless legs syndrome to blame? J Clin Sleep Med. 2020 Dec 15;16(12):2029-2035. doi: 10.5664/jcsm.8756. PMID: 32804073; PMCID: PMC7848937.
