Een goede nachtrust is niet vanzelfsprekend voor iedereen, maar het is buitengewoon moeilijk te verkrijgen voor veel mensen met autisme. Personen op het spectrum hebben vaak moeite met in slaap vallen en doorslapen.
Dit kan bepaalde kenmerken van hun aandoening verergeren, zoals repetitief gedrag, wat op zijn beurt het slapen nog moeilijker maakt.
Gezien deze verstorende vicieuze cirkel, zijn slaapproblemen een van de meest dringende zorgen voor gezinnen die te maken hebben met autisme. Tot nu toe behoort dit echter ook tot de minst onderzochte aspecten van autisme.
Dit is tot nu toe bekend over de oorzaken, gevolgen en behandelingen van slaapproblemen bij autisme.
Hoe vaak komen slaapproblemen voor bij kinderen met autisme?
Een studie uit 2019, een van de grootste onderzoeken naar de prevalentie van slaapproblemen bij autisme, suggereert dat bijna 80 procent van de autistische kleuters slaapproblemen heeft. Slaapproblemen komen twee keer zo vaak voor bij kinderen met autisme als bij typische kinderen of kinderen met andere ontwikkelingsstoornissen.
Welke soorten slaapproblemen komen vaak voor bij autisme?
Mensen met autisme hebben vaak slapeloosheid: het duurt gemiddeld 11 minuten langer dan bij typische mensen om in slaap te vallen, en velen worden vaak wakker gedurende de nacht. Sommige mensen met deze aandoening hebben slaapapneu, een aandoening die ervoor zorgt dat ze ’s nachts meerdere keren stoppen met ademen.
De slaap bij mensen met autisme kan ook minder herstellend zijn dan bij mensen in de algemene bevolking. Ze besteden ongeveer 15 procent van hun slaaptijd aan de snelle oogbeweging (REM) fase, die essentieel is voor leren en het behouden van herinneringen. De meeste neurotypische mensen besteden daarentegen ongeveer 23 procent van hun nachtrust aan REM.
Heeft dit gebrek aan goede slaap gevolgen?
Er is steeds meer bewijs dat te weinig slaap autismekenmerken kan verergeren, zoals slechte sociale vaardigheden. Kinderen die niet genoeg slaap krijgen, hebben vaak ernstigere repetitieve gedragingen en hebben meer moeite om vrienden te maken dan andere mensen op het spectrum. Ze scoren ook lager op intelligentietests. Het is echter onduidelijk of deze problemen voortkomen uit slechte slaap, bijdragen aan slechte slaap of beide.
Een studie uit 2009 vond dat kinderen met autisme die slaapproblemen hebben, meer hyperactief en snel afgeleid zijn dan degenen die goed slapen.
Waarom hebben mensen met autisme moeite met slapen?
Veel mensen met autisme hebben andere aandoeningen, zoals gastro-intestinale problemen, aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit (ADHD) of angst, en elk van deze aandoeningen staat bekend om slaap te verstoren. Bijvoorbeeld, krampen door obstipatie kunnen ervoor zorgen dat iemand met autisme ’s nachts wakker blijft. Sensorische gevoeligheid voor licht, geluid of aanraking kan bijdragen aan slaapproblemen. Slaapproblemen kunnen ook een indicatie zijn van depressie bij mensen met autisme, hoewel het onduidelijk is of het een oorzaak of een gevolg is van slaapproblemen.
Mensen met deze andere aandoeningen kunnen ook medicijnen gebruiken die invloed hebben op de slaap. Bijvoorbeeld, veel mensen met ADHD nemen stimulerende middelen, die bekend staan om slapeloosheid te veroorzaken.
In sommige gevallen dragen mensen op het spectrum mutaties bij zich die hen gevoelig maken voor slaapproblemen. Studies suggereren dat individuen met autisme meer kans hebben dan neurotypische mensen om mutaties te hebben in genen die het slaap-waakritme reguleren of die verband houden met slapeloosheid. Sommige onderzoeken suggereren dat mensen op het spectrum mutaties dragen die de niveaus van melatonine beïnvloeden, een natuurlijk hormoon dat de slaap reguleert.
Hoe kunnen onderzoekers slaapproblemen bij mensen met autisme beoordelen?
Polysomnografie is de meest voorkomende en grondige vorm van slaaptest. Het registreert de hersengolven, oog- en lichaamsbewegingen en ademhalingspatronen van een persoon tijdens de slaap. Omdat het meerdere sensoren, draden en computers vereist, wordt het meestal in een laboratorium uitgevoerd.
Maar deze gouden standaardmethode is niet altijd praktisch voor mensen met autisme, van wie velen specifieke routines nodig hebben voor het slapengaan. Ten minste één onderzoeksgroep heeft polysomnografie-apparatuur naar de huizen van mensen met autisme gebracht om dit probleem te omzeilen.
Een minder omslachtige slaaptest is actigrafie, waarbij een apparaat dat lijkt op een polshorloge de bewegingen van een persoon gedurende de nacht registreert. Mensen kunnen het apparaat thuis gebruiken om de hoeveelheid slaap die ze elke nacht krijgen vast te leggen.
Onderzoekers kunnen ook informatie over slaappatronen verkrijgen door families te interviewen of hen te vragen slaapdagboeken bij te houden. Maar deze methoden zijn foutgevoelig omdat ze afhankelijk zijn van de herinneringen van mensen.
Zijn er behandelingen beschikbaar om mensen met autisme beter te laten slapen?
Op sommige manieren kan het probleem eenvoudig zijn: het instellen van een routine, zoals een vaste volgorde van activiteiten voor het slapengaan, kan vaak helpen om in slaap te vallen; het aanpassen van de temperatuur of verlichting in de slaapkamer kan ook helpen. Vasthouden aan vaste bed- en wektijden kan de hersenen en het lichaam op een schema zetten dat de slaap betrouwbaarder maakt.
De Amerikaanse Food and Drug Administration heeft slaapmiddelen, zoals Ambien, goedgekeurd voor volwassenen met autisme, maar niet voor kinderen. Voor ernstigere problemen zoals slaapapneu raden clinici soms een ademhalingsapparaat voor ’s nachts aan, zoals een Continuous Positive Airway Pressure (CPAP) machine, of in zeldzame gevallen een operatie.
Maar voor veel slaapproblemen kunnen melatoninesupplementen een goede optie zijn. Onderzoek suggereert dat deze supplementen kinderen met autisme helpen sneller in slaap te vallen en betere slaapkwaliteit te krijgen.
Zou betere slaap de kwaliteit van leven verbeteren voor mensen op het autismespectrum?
Misschien. Er bestaat nog geen groot, definitief onderzoek over dit onderwerp. Maar onderzoek heeft aangetoond dat neurotypische kinderen en kinderen met autisme die een operatie ondergaan om ademhalingsproblemen tijdens de slaap te verlichten, betere sociale communicatie en aandacht vertonen, evenals minder repetitief gedrag. Ouders rapporteerden soortgelijke verbeteringen in een klein onderzoek onder kinderen met autisme die melatoninesupplementen namen.
Betere slaap zal “autisme niet genezen,” zegt kinderarts Angela Maxwell-Horn, universitair hoofddocent kindergeneeskunde aan de Vanderbilt University in Nashville, Tennessee. Maar, zegt ze, kinderen met autisme die terugkeren naar een regelmatig slaapschema lijken beter te leren, zijn minder prikkelbaar en vertonen minder probleemgedrag.
Goldman S.E. et al. Dev. Neuropsychol. 34, 560-573 (2009) PubMed
