Ons vermogen om op te merken wanneer anderen naar ons kijken, is een cruciale sociale vaardigheid. Dit wordt mogelijk gemaakt door een reeks gezichtshoeken die we als zelfgericht waarnemen, bekend als de “kegel van directe blik” (CoDG). Tijdens het waarnemen van een blik worden meerdere aanwijzingen, zoals de oriëntatie van de neus en het hoofd, geïntegreerd. Daarom kan het bedekken van het onderste deel van het gezicht, bijvoorbeeld met gezichtsmaskers tijdens de COVID-19-pandemie, invloed hebben op hoe we een blik waarnemen.
Individuele verschillen in de prioritering van cues in het ooggebied en cues buiten het ooggebied kunnen de invloed van gezichtsmaskers op gaze-perceptie beïnvloeden. Autistische individuen, die mogelijk meer afhankelijk zijn van cues buiten het ooggebied bij het waarnemen van een blik, kunnen mogelijk differentieel worden beïnvloed door gezichtsmaskers.
Gaze-perceptie verwijst naar het vermogen om de richting van iemands blik of oogbewegingen waar te nemen en te interpreteren. Het is een cruciaal aspect van menselijke sociale interactie en communicatie. Hier zijn enkele belangrijke punten over gaze-perceptie:
- Zelfgerichte blik: Mensen hebben de neiging om te merken wanneer iemand naar hen kijkt. Dit wordt vaak aangeduid als de “zelfgerichte blik.” Het stelt ons in staat om te begrijpen of iemand onze aandacht zoekt, ons observeert of met ons wil communiceren.
- Keuze van cues: Gaze-perceptie wordt beïnvloed door verschillende visuele aanwijzingen, zoals de positie van de ogen, het hoofd en zelfs de oriëntatie van het hele lichaam. Mensen integreren deze aanwijzingen om te bepalen waar iemand naar kijkt.
- Cone of Direct Gaze (CoDG): Het concept van de “kegel van directe blik” (CoDG) verwijst naar het bereik van hoeken waarin iemand wordt waargenomen als kijkend naar zichzelf. Dit betekent dat als iemand binnen dit kegelvormige gebied kijkt, we geneigd zijn te geloven dat ze naar ons kijken.
- Betekenis voor sociale interactie: Gaze-perceptie speelt een essentiële rol in sociale interacties. Het stelt ons in staat om te begrijpen of iemand geïnteresseerd is, verveeld, of misschien zelfs bedreigend is. Het is ook van belang bij het begrijpen van de intentie van anderen in gesprekken.
- Invloed van context en cultuur: Gaze-perceptie kan variëren afhankelijk van de culturele achtergrond en context. In sommige culturen kan directe oogcontact als beleefd worden beschouwd, terwijl het in andere culturen als onbeleefd kan worden ervaren.
- Onderzoek naar gaze-perceptie: Wetenschappers bestuderen gaze-perceptie om meer te begrijpen over hoe mensen sociale signalen waarnemen en interpreteren. Dit onderzoek heeft implicaties voor psychologie, neurowetenschappen en zelfs kunstmatige intelligentie, omdat het kan helpen bij het ontwikkelen van systemen die menselijke interacties kunnen begrijpen.
In deze studie onderzochten we het verschil in CoDG bij het bekijken van gemaskerde en ongemaskerde gezichten en maten we zelfgerapporteerde autistische kenmerken. De resultaten onthulden dat de CoDG breder was voor gemaskerde gezichten in vergelijking met ongemaskerde gezichten, wat suggereert dat verminderde betrouwbaarheid van cues in het onderste gezichtsdeel het bereik van waargenomen blikhoeken als zelfgericht vergroot. Bovendien voorspelden autistische kenmerken de omvang van het verschil in CoDG tussen gemaskerde en ongemaskerde gezichten positief. Deze studie biedt waardevolle inzichten in het effect van gezichtsmaskers op gaze-perceptie en hoe ze mensen met ASS mogelijk sterker beïnvloeden.
De studie onderzocht hoe het dragen van een gezichtsmasker van invloed is op het oordeel van de directe blik van de waarnemer. Het bleek dat de CoDG breder was voor gemaskerde gezichten in vergelijking met ongemaskerde gezichten, en dat maskers het oordeel over de directe blik in sterkere mate beïnvloedden bij mensen met autisme.
Recente onderzoeken hebben zich gericht op hoe gezichtsmaskers emotieperceptie, persoonperceptie en spraakverstaanbaarheid beïnvloeden, maar er is weinig bekend over of en hoe ze gaze-perceptie beïnvloeden. De resultaten suggereren dat, vergelijkbaar met wanneer cues in het ooggebied minder betrouwbaar zijn, een afname van de betrouwbaarheid van cues in het onderste gezichtsdeel de onzekerheid over de blikrichting vergroot, waardoor het bereik van hoeken waarbij de blik als zelfgericht wordt waargenomen, toeneemt.
Interessant is dat sekse significant voorspelde hoe breed de CoDG was in de steekproef. Mannen hadden een bredere CoDG dan vrouwen, wat overeenkomt met eerdere bevindingen dat mannen de directe blik vaker overschatten dan vrouwen. Vrouwen zijn over het algemeen nauwkeuriger in het waarnemen van een blik, wat verklaard kan worden door hun grotere aandacht voor de ogen van anderen.
Autisme
De studie onderzocht ook of autistische kenmerken het effect van gezichtsmaskers op de CoDG moduleren. Hoewel de primaire analyse geen bewijs vond dat autistische kenmerken de breedte van de CoDG voorspellen of dat ze interageren met de maskerconditie of de hoofdoriëntatie, suggereerde een exploratieve analyse dat de aanwezigheid van autistische kenmerken het effect van gezichtsmaskers op gaze-perceptie kan vergroten. Dit suggereert dat autistische individuen in verschillende mate worden beïnvloed door gezichtsmaskers, wat resulteert in een bredere CoDG bij sommige waarnemers en een smallere CoDG bij anderen.
De interactie tussen autistische kenmerken en hoofdoriëntatie wees op een versterkt effect van maskers bij waarnemers met meer autistische kenmerken, maar alleen bij direct gerichte hoofden. Dit kan worden verklaard door individuele verschillen in het vermogen om de aandacht te richten op het ooggebied in gemaskerde gezichten.
Hoewel deze studie waardevolle inzichten biedt in het effect van gezichtsmaskers op gaze-perceptie, heeft deze beperkingen. Zo werd de studie online uitgevoerd, wat invloed kan hebben op de controle over deelnemers en de experimentele omstandigheden. Ook werd alleen een statisch, computer gegenereerd, wit mannelijk gezicht gebruikt als stimulus, wat mogelijk niet volledig overeenkomt met dynamische sociale interacties in het echte leven.
Williams EH, Thompson NM, McCray G, Chakrabarti B. Autistic traits modulate the influence of face masks on gaze perception. Sci Rep. 2023 Sep 10;13(1):14921. doi: 10.1038/s41598-023-41900-0. PMID: 37691074; PMCID: PMC10493222.
