Stimming, oftewel zelfstimulerend gedrag, verwijst naar repetitieve of rituele bewegingen of geluiden die mensen helpen om zichzelf te kalmeren bij stress of om emoties te reguleren. Hoewel stimming vaak wordt geassocieerd met autisme, komt het eigenlijk bij veel mensen voor, ongeacht of ze neurodivergent zijn of niet. Sommige vormen van stimming kunnen echter verontrustend zijn voor anderen of als sociaal onaanvaardbaar worden beschouwd. In zulke gevallen kan het nuttig zijn om strategieën te leren om het stimmen te verminderen of om te leiden.
Stimmen kunnen zich manifesteren als een breed scala aan repetitieve gedragingen, zowel fysieke bewegingen als hoorbare geluiden. Sommige stimmen zijn specifieker voor autisme, terwijl andere ook bij mensen met ADHD of neurotypische individuen voorkomen.
Vocale stimmen omvatten herhaalde geluiden die met de mond of adem worden gemaakt, zoals het herhalen van woorden of zinnen, hummen, grommen of gillen. Zelfs geluiden die niet vocaal zijn maar toch hoorbaar, zoals het tikken op een object, kunnen als stimmen worden beschouwd.
Nagelbijten wordt ook beschouwd als een vorm van stimmen. Het komt vaak voor bij mensen met autisme, maar ook bij degenen die geen autisme hebben en kan dienen als een manier om negatieve emoties, zoals verveling of angst, te beheersen. Omdat nagelbijten vrij algemeen is in de algemene bevolking, wordt het over het algemeen als sociaal acceptabeler beschouwd dan sommige andere vormen van stimmen.
Trichotillomanie, een aandoening waarbij mensen hun haar uittrekken, kan ook worden beschouwd als een vorm van stimmen. Dit gedrag wordt vaak getriggerd door gevoelens van verveling of angst en kan tijdelijk helpen om deze negatieve emoties te kalmeren. Het belangrijke onderscheid is dat veel mensen met trichotillomanie ernstig van streek zijn door hun gedrag en het willen stoppen.
Vaak wordt de term “friemelen” gebruikt om repetitieve bewegingen te beschrijven, zoals het wiebelen met de benen of het tikken met de voeten, die vaak worden geassocieerd met ADHD. Deze gedragingen kunnen echter ook worden beschouwd als vormen van stimmen, aangezien ze een manier zijn om te helpen focussen of rusteloosheid te kalmeren.
Er zijn verschillen tussen stimmen en andere gedragsstoornissen, zoals stereotiepe bewegingsstoornis. Deze stoornis omvat ook repetitieve, doelloze bewegingen, maar wordt doorgaans niet gediagnosticeerd wanneer deze gedragingen beter worden verklaard door een autisme-diagnose.
Tics, die plotselinge spiertrekkingen zijn, worden vaak geassocieerd met Tourette-syndroom of andere ticstoornissen. Hoewel tics en stimmen er soms hetzelfde uitzien voor een buitenstaander, zijn ze verschillend omdat tics als onvrijwillig worden beschouwd, terwijl stimmen opzettelijk en herhaaldelijk zijn.
Stimming kan een waardevol copingmechanisme zijn voor mensen met autisme en andere neurodivergente individuen, evenals voor mensen zonder neurodiversiteit. Het is belangrijk op te merken dat de meeste mensen in zekere mate zelfstimulerend gedrag vertonen en dat het volledig stoppen van deze gedragingen vaak niet mogelijk of wenselijk is.
Over het algemeen wordt het afgeraden om een kind te dwingen helemaal te stoppen met stimmen, omdat dit meestal contraproductief is en tot andere problemen kan leiden. In plaats daarvan moeten ouders zich afvragen of het stimmen schadelijk is voor het kind of alleen maar gênant is voor de ouder. Als het eerste het geval is, moeten stappen worden ondernomen om het kind naar een veiligere of minder storende stim te leiden, terwijl het toch ruimte krijgt om zijn emotionele en sensorische behoeften te beheren.
Het beheersen van stimmen begint vaak met het begrijpen waarom ze optreden. Veel stimmen worden veroorzaakt door sensorische overbelasting of onderstimulatie, en het veranderen van de omgeving of het aanbieden van sensorische activiteiten kan helpen. Als het elimineren van een specifieke trigger niet mogelijk is, kan het vervangen van een ongewenste stim door een alternatief gedrag helpen.
In de meeste gevallen is accepteren dat stimming kan worden beheerd maar waarschijnlijk niet volledig kunnen worden geëlimineerd, bevrijdend voor zowel ouders als kinderen. Het is belangrijk om te onthouden dat het ondersteunen van mensen met stimmen niet alleen hun kwaliteit van leven verbetert, maar ook bijdraagt aan een meer inclusieve en begripvolle samenleving.
Charlton et al. (2021) Research in ASD, 89, 101864
Collis et al. (2022) Research in ASD, 90, 101895
