Perfectionisme, een persoonlijkheidstrek die wordt geassocieerd met het streven naar foutloosheid en vaak gepaard gaat met kritiek op imperfecties, kan zowel een drijvende kracht als een bron van stress zijn. Hoewel gematigd perfectionisme een gezonde motivator kan zijn, kan overmatig perfectionisme leiden tot stress, verminderde kans op succes en schade aan het welzijn. Het vermogen om onderscheid te maken tussen gezond (adaptief) en ongezond (maladaptief) perfectionisme kan ons helpen te begrijpen of we onszelf helpen of schaden.
De componenten van perfectionisme
Perfectionisme kent over het algemeen twee dimensies: perfectionistisch streven en perfectionistische zorgen. Perfectionistisch streven houdt verband met het streven naar foutloosheid en het stellen van hoge normen, terwijl perfectionistische zorgen aspecten omvatten zoals kritische zelfevaluatie en de perceptie van prestaties in het licht van hoge normen.
Maladaptief perfectionisme
Maladaptief perfectionisme wordt geassocieerd met verhoogde perfectionistische zorgen, wat leidt tot overmatige bezorgdheid en stress over het niet behalen van doelen en de angst om anderen teleur te stellen. Deze negatieve emoties kunnen vooral hoog zijn voor zaken buiten de controle van het individu. Maladaptief perfectionisme kan ernstige stress en angst veroorzaken, wat de kans op succes kan verkleinen en het zelfvertrouwen en zelfbeeld kan aantasten.
Kenmerken van perfectionisme
- Alles-of-niets denken: Perfectionisten categoriseren alles als perfect of een mislukking, waardoor zelfs kleine fouten als een teleurstelling worden beschouwd.
- Onrealistische normen: Perfectionisten hebben vaak extreem hoge normen en beoordelen bijna alles door deze standaarden, waardoor bijna alles als onvolmaakt wordt bestempeld.
- Angst voor falen: Perfectionisten streven naar perfectie en vrezen dat ze hun doelen niet zullen bereiken, wat kan leiden tot overmatige angst en stress.
- Tunnelvisie: Wanneer perfectionisten zich zorgen maken over het falen van iets, kunnen andere zaken onbelangrijk worden.
- Focus op resultaten: Perfectionisten richten zich op resultaten en negeren soms de reis als ze hun doelen niet bereiken.
- Overmatige kritiek: Perfectionisten zijn vaak zeer zelfkritisch en kritisch ten opzichte van anderen vanwege hun onredelijk hoge normen.
- Moeite met kritiek: Perfectionisten kunnen moeite hebben met kritiek en defensief worden in plaats van het te zien als een kans om te verbeteren.
- Uitstelgedrag en vermijding: Perfectionisten kunnen taken uitstellen of vermijden als ze niet het perfecte resultaat kunnen bereiken waar ze tevreden mee zouden zijn.
Impact op welzijn
Terwijl adaptief perfectionisme mensen een gevoel van succes en voldoening kan geven, kan maladaptief perfectionisme meer schade dan goed doen. Overmatig perfectionisme kan leiden tot chronische stress en angst, wat op zijn beurt kan leiden tot verschillende gezondheidsproblemen, waaronder hoge bloeddruk, spijsverteringsproblemen, en verminderd immuunsysteem. Bovendien kan het leiden tot gevoelens van ontevredenheid en depressie.
Overwinnen van perfectionisme
Gelukkig is perfectionisme iets dat we kunnen overwinnen. Enkele suggesties die kunnen helpen zijn:
- Stel haalbare normen: Onderzoek of je normen haalbaar zijn. Onrealistisch hoge normen kunnen onmogelijk te bereiken zijn.
- Stel realistische doelen: Hoewel het goed is om hoog te mikken, moeten doelen wel haalbaar zijn.
- Wees flexibel: Leer flexibeler te zijn en pas je doelen en verwachtingen aan aan wat het leven je biedt.
- Herframe fouten: Zie fouten als leermogelijkheden in plaats van mislukkingen.
- Zoek hulp: Soms hebben we hulp nodig om onze gedragingen te veranderen. Therapie, zoals cognitieve gedragstherapie, kan helpen bij het identificeren en veranderen van negatieve gedrags- en denkpatronen die gepaard gaan met perfectionisme.
Perfectionisme kan een krachtige drijvende kracht zijn, maar het is belangrijk om te erkennen wanneer het schadelijk wordt voor ons welzijn. Het streven naar perfectie moet in balans zijn met zelfzorg en acceptatie van onze menselijke gebreken.
Aangepast naar een artikel over perfectionisme gepubliceerd door The Berkeley Well-Being Institute.
