Het gebruik van het woord ’trauma’ lijkt een alledaagse term geworden in gesprekken onder jongeren en volwassenen. Een boze blik, niet uitgenodigd worden op een feestje, of een opdracht op school die over moet, worden tegenwoordig als traumatische ervaringen beschreven. Dit fenomeen, waargenomen door zowel ouders als psychotherapeuten, roept vragen op over de ernst waarmee we psychologische termen behandelen.
Wat is trauma?
Volgens de Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, 5e editie (DSM-5) van de American Psychological Association, wordt trauma omschreven als blootstelling aan werkelijke of dreigende dood, ernstig letsel of seksueel geweld. Toch kan psychologisch trauma zich ook voordoen bij zeer stressvolle, beangstigende of verontrustende gebeurtenissen, waarbij de emotionele impact de verwerkingscapaciteit van een individu te boven gaat of anderszins overweldigt.
De impact van trivialiseren
De banalisering van het begrip trauma heeft echter een keerzijde. Door dagelijkse ongemakken op dezelfde schaal te plaatsen als de ervaringen van iemand die daadwerkelijk afschuwelijke, gewelddadige of levensbedreigende situaties heeft meegemaakt, doen we afbreuk aan de ernst van werkelijk trauma. Dit kan als respectloos worden beschouwd.
De valkuilen van een ’trauma’-cultuur
Het populaire gebruik van ’trauma’ in onze cultuur kan leiden tot een ongezonde houding van gerechtigheid en zelfmedelijden. Dit gevoel dat onaangename gebeurtenissen ons niet zouden moeten overkomen, draagt bij aan een mentaliteit waarin alleen de prettige delen van het leven geaccepteerd worden. Deze houding belemmert onze vermogen om weerbaar te blijven tegen de onvermijdelijke moeilijkheden van het leven.
Naast ’trauma’ zijn er nog andere begrippen die vaak worden gebruikt op een manier die afwijkt van hun oorspronkelijke, klinische betekenis. Hier zijn enkele voorbeelden:
- OCD (Obsessieve-compulsieve stoornis): Deze term wordt vaak lichtvaardig gebruikt om mensen te beschrijven die erg netjes of georganiseerd zijn. In werkelijkheid is OCD een angststoornis gekenmerkt door dwangmatige gedachten en handelingen die het dagelijks leven ernstig kunnen verstoren.
- Depressie: In plaats van de medische diagnose van een depressieve stoornis, gebruiken mensen het woord ‘depressief’ of ‘depri’ vaak om normale gevoelens van verdriet of een slechte dag te beschrijven. Depressie is echter een complexe aandoening die ingrijpt op veel aspecten van iemands leven en langdurige behandeling kan vereisen.
- Bipolaire stoornis: Dit is een stoornis die gekenmerkt wordt door extreme stemmingswisselingen, maar mensen gebruiken ‘bipolair’ soms om wispelturig gedrag of snelle stemmingsveranderingen te beschrijven.
- PTSS (Posttraumatische Stressstoornis): Hoewel nauw verwant aan trauma, wordt PTSS soms ten onrechte gebruikt om elke vorm van stress na een negatieve ervaring te beschrijven. Echter, PTSS is een specifieke aandoening die optreedt na zeer traumatische gebeurtenissen en gepaard gaat met langdurige symptomen zoals flashbacks en ernstige angst.
- Schizofrenie: Dit is een ernstige psychische aandoening die gekenmerkt wordt door verstoorde denkprocessen en een verlies van contact met de realiteit. Het is echter soms foutief gebruikt om wisselvallig gedrag of tegenstrijdige uitspraken aan te duiden.
Deze voorbeelden laten zien hoe belangrijk het is om zorgvuldig om te gaan met psychologische terminologie, om zowel de ernst van daadwerkelijke aandoeningen te respecteren als misverstanden in de communicatie te voorkomen.
Het verkeerd toepassen van psychologische termen kan ons begrip en onze behandeling van werkelijke psychische aandoeningen beïnvloeden. Door zorgvuldig en respectvol om te gaan met dergelijke termen, kunnen we een gezondere kijk op het leven bevorderen en steun bieden aan degenen die daadwerkelijk te maken hebben met ernstige psychologische trauma’s.
Liu, N., Zhang, F., Wei, C., Jia, Y., Shang, Z., Sun, L., … & Liu, W. (2020). Prevalence and predictors of PTSS during COVID-19 outbreak in China hardest-hit areas: Gender differences matter. Psychiatry Research, 287, 112921.
