De wet van Murphy, een uitdrukking die vaak wordt geassocieerd met pech en de onvermijdelijkheid dat alles wat mis kan gaan, ook mis zal gaan, blijkt meer te zijn dan alleen maar een volkswijsheid.
Oorsprong en toepassingen van Murphy’s wet
De term ‘Murphy’s wet’ wordt toegeschreven aan Edward Murphy, een Amerikaanse ruimtevaartwetenschapper uit de jaren 40. Murphy’s observaties in de lucht- en ruimtevaarttechniek, waar kleine fouten tot grote rampen kunnen leiden, benadrukten het belang van extreme voorzichtigheid. Sindsdien is het concept uitgebreid naar vrijwel alle aspecten van het dagelijks leven:
- Sleutels kwijtraken: Precies op het moment dat je al laat bent en snel de deur uit moet, lijken je sleutels onvindbaar. Vaak vind je ze op een plek waar je al meerdere keren hebt gekeken.
- Verkeer: Hoe vroeger je vertrekt om op tijd te komen, hoe groter de kans lijkt te zijn dat je vast komt te zitten in onverwachts verkeer of wegwerkzaamheden.
- Technologie faalt wanneer je het meest nodig hebt: Je computer besluit te crashen net wanneer je bezig bent met het afronden van een belangrijk document dat die dag nog ingeleverd moet worden.
- De rij kiezen in de supermarkt: Welke rij je ook kiest aan de kassa, het lijkt altijd de langzaamste te zijn, vooral als je haast hebt.
- Paraplu: Op dagen dat je besluit geen paraplu mee te nemen omdat het weer er goed uitziet, lijkt het onvermijdelijk dat er een onverwachte regenbui losbarst.
- Belangrijke oproepen missen: De enige keer dat je je telefoon op stil zet of even niet bij de hand hebt, lijken alle belangrijke telefoontjes binnen te komen.
- Printproblemen op het laatste moment: Documenten printen gaat altijd goed, totdat je iets urgent moet printen vlak voor een belangrijke vergadering; dan is er ineens een papierstoring of zijn de inktcartridges leeg.
- Lege batterijen: De batterijen van apparaten zoals afstandsbedieningen of rookmelders lijken altijd leeg te raken op de meest ongelegen momenten, zoals tijdens het kijken naar een spannende film of midden in de nacht.
De algemene acceptatie van Murphy’s wet als een universeel fenomeen is wellicht een manifestatie van de ‘negativiteitsbias’ (Rozin & Royzman, 2001). Deze bias suggereert dat negatieve ervaringen een diepere emotionele impact hebben dan neutrale of positieve ervaringen.
Evolutionaire voordelen van pessimisme
Volgens evolutionair psychologen Martie Haselton en Daniel Nettle (2006) kan een neiging tot pessimisme evolutionair voordeel bieden. Ze beschrijven dit als een rookmelder die te gevoelig is afgesteld:
- Vergrootte overlevingskansen: Net zoals een rookmelder die vaker vals alarm geeft toch levens kan redden, kan een pessimistische instelling ons behoeden voor zeldzame, maar potentieel catastrofale gebeurtenissen.
- Voorbereid op het ergste: Deze voorzichtigheid kan ervoor zorgen dat we altijd voorbereid zijn op mogelijke gevaren, wat onze voorouders hielp te overleven.
Ons dagelijks leven is doordrenkt van voorbeelden die illustreren hoe we handelen alsof de wet van Murphy altijd op de loer ligt. Van het meermaals controleren of het gas wel uit is, tot het herhaaldelijk nakijken van een e-mail voordat we deze verzenden, onze paranoia drijft ons tot extreme voorzichtigheid.
Hoewel deze aanhoudende staat van paraatheid ons kan vermoeien, kan het ons ook helpen om zeldzame maar belangrijke risico’s te mitigeren.
Murphy’s wet lijkt meer dan een simplistische kijk op pech; het is een weerspiegeling van een diepgewortelde psychologische neiging om op het ergste voorbereid te zijn. Deze voorzichtigheid, hoe overdreven ook, heeft ons mogelijk geholpen te navigeren door de complexiteit van het leven, zowel in het verleden als in het heden. Door deze wet te erkennen en te begrijpen, kunnen we misschien een evenwicht vinden tussen onnodige angst en noodzakelijke voorzichtigheid.
Haselton MG, Nettle D. The paranoid optimist: an integrative evolutionary model of cognitive biases. Pers Soc Psychol Rev. 2006;10(1):47-66. doi: 10.1207/s15327957pspr1001_3. PMID: 16430328.
Matthews, Robert A.J. (April 1997). “The Science of Murphy’s Law”. Scientific American. 276 (4): 88–91. Bibcode:1997SciAm.276d..88M. doi:10.1038/scientificamerican0497-88.
Rozin, P., & Royzman, E. B. (2001). Negativity Bias, Negativity Dominance, and Contagion. Personality and Social Psychology Review, 5(4), 296–320. https://doi.org/10.1207/S15327957PSPR0504_2
