Social Return on Investment (SROI) is een concept dat steeds meer aandacht krijgt binnen de Nederlandse arbeidsmarkt. Het draait om het creëren van maatschappelijke waarde door middel van werkgelegenheid en inclusie. Voor zowel werkgevers als werknemers biedt SROI diverse voordelen en mogelijkheden. In dit artikel verkennen we SROI, het doelgroepregister, de Participatiewet met de daaronder vallende banenafspraak en onderzoeken we waar deze initiatieven wel en niet met elkaar verweven zijn.
Wat is Social Return on Investment (SROI)?
Social Return on Investment (SROI) is een maatstaf die wordt gebruikt om de sociale impact van investeringen te evalueren. Het doel is om niet alleen financiële winst te behalen, maar ook om maatschappelijke waarde te creëren. Dit kan door mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt een kans te geven op werk. In Nederland is SROI een belangrijk instrument geworden voor zowel publieke als private organisaties die maatschappelijk verantwoord willen ondernemen.
SROI in Nederland is geëvolueerd door de jaren heen. Het begon als een middel om de effecten van sociale programma’s te meten, maar is nu een integraal onderdeel van het beleid van veel bedrijven. Door het implementeren van SROI kunnen bedrijven bijdragen aan een inclusievere samenleving en tegelijkertijd profiteren van een divers personeelsbestand.
Het doelgroepregister
Het doelgroepregister is een essentieel onderdeel van SROI in Nederland. Het register bevat gegevens van mensen die een afstand tot de arbeidsmarkt hebben, zoals personen met een arbeidsbeperking. Werkgevers kunnen dit register raadplegen om in contact te komen met potentiële werknemers die onder de banenafspraak vallen.
Voor werkgevers biedt het doelgroepregister de mogelijkheid om invulling te geven aan hun SROI-verplichtingen. Ze kunnen bijvoorbeeld contracten afsluiten waarin ze beloven een bepaald percentage van hun werknemers uit dit register te werven. Voor werknemers betekent het doelgroepregister een kans om werk te vinden bij bedrijven die zich inzetten voor inclusie en diversiteit.
Het doelgroepregister wordt beheerd door het Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen (UWV) in samenwerking met gemeenten in Nederland. Het UWV is verantwoordelijk voor het registreren en bijhouden van de gegevens van mensen die tot de doelgroep van de banenafspraak en de Participatiewet behoren. Gemeenten spelen een rol bij het aanleveren van gegevens van mensen die onder hun bijstand vallen en die in aanmerking komen voor opname in het doelgroepregister.
Om in aanmerking te komen voor opname in het doelgroepregister, moeten individuen voldoen aan specifieke criteria die gericht zijn op mensen met een arbeidsbeperking of een afstand tot de arbeidsmarkt. Hier zijn de belangrijkste vereisten:
- Mensen met een Wajong-uitkering: Personen die vóór 2015 een Wajong-uitkering ontvingen omdat ze duurzaam en volledig arbeidsongeschikt werden beschouwd, worden automatisch opgenomen in het doelgroepregister als ze arbeidsmogelijkheden hebben.
- Mensen met een WSW-indicatie: Personen met een indicatie voor de Wet sociale werkvoorziening (WSW) worden ook opgenomen in het doelgroepregister. Deze wet is bedoeld voor mensen die door een lichamelijke, verstandelijke of psychische beperking niet in een reguliere baan kunnen werken zonder begeleiding.
- Jonggehandicapten met arbeidsvermogen: Jongeren die vanaf 2015 in de Wajong instroomden en arbeidsvermogen hebben, vallen ook onder het doelgroepregister.
- Mensen met een Participatiewet-uitkering: Personen die een uitkering ontvangen op basis van de Participatiewet en die niet zelfstandig het minimumloon kunnen verdienen, komen eveneens in aanmerking. Dit geldt voor mensen die ondersteuning nodig hebben bij het vinden en behouden van werk.
- Beoordeelde personen door de gemeente of UWV: Personen die door de gemeente of het UWV zijn beoordeeld als behorend tot de doelgroep banenafspraak. Dit omvat mensen die een Indicatie banenafspraak hebben gekregen, wat inhoudt dat zij door een beperking niet zelfstandig het wettelijk minimumloon kunnen verdienen.
De Participatiewet en de daar onder vallende banenafspraak
De Participatiewet, ingevoerd in 2015, is een Nederlandse wet die tot doel heeft meer mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt aan werk te helpen. Deze wet vervangt eerdere regelingen zoals de Wet Werk en Bijstand (WWB), de Wet Sociale Werkvoorziening (WSW) en een groot deel van de Wajong. De Participatiewet kreeg brede steun van verschillende politieke partijen in de Tweede Kamer, waaronder de VVD, PvdA, en CDA, die allemaal bijdroegen aan de vormgeving en goedkeuring van de wet.
De Participatiewet richt zich specifiek op mensen die niet zelfstandig het minimumloon kunnen verdienen, waaronder mensen met een arbeidsbeperking.
Het doel van de Participatiewet is om een inclusieve arbeidsmarkt te creëren waarin iedereen, ongeacht beperkingen of achtergrond, de kans krijgt om te werken. Dit wordt onder andere bereikt door werkgevers te stimuleren om mensen uit deze doelgroep aan te nemen. Werkgevers krijgen hiervoor ondersteuning in de vorm van loonkostensubsidies, jobcoaching en andere aanpassingen.
Een belangrijk onderdeel van de Participatiewet is de banenafspraak. Dit is een akkoord tussen de overheid en werkgeversorganisaties om extra banen te creëren voor mensen met een arbeidsbeperking. De doelstelling is om voor 2026 in totaal 125.000 extra banen te realiseren. Deze maatregel moet ervoor zorgen dat meer mensen met een arbeidsbeperking kunnen deelnemen aan het arbeidsproces en hun eigen inkomen kunnen verdienen, wat bijdraagt aan hun maatschappelijke participatie en zelfredzaamheid.
De banenafspraak richt zich specifiek op het vergroten van de werkgelegenheid voor mensen met een beperking. Het is een belangrijke drijfveer achter de SROI-inspanningen van veel bedrijven, aangezien het naleven van deze afspraak een directe bijdrage levert aan hun SROI-doelstellingen.
Ja, het probleem dat mensen tussen wal en schip dreigen te vallen omdat ze net niet in aanmerking komen voor opname in het doelgroepregister, is inderdaad een bekend probleem. Dit fenomeen staat bekend als de “tussengroep” en kan enkele uitdagingen met zich meebrengen. Hier is een nadere uitleg:
Het probleem van de tussengroep
De tussengroep bestaat uit mensen die weliswaar een arbeidsbeperking of andere belemmeringen hebben, maar niet voldoen aan de strikte criteria voor opname in het doelgroepregister. Deze personen hebben nu juist meer moeite om werk te vinden omdat ze concurreren met zowel mensen zonder enige arbeidsbeperking als met mensen die extra ondersteuning krijgen via de Participatiewet en het doelgroepregister.
Verschillende onderzoeken en rapporten hebben het probleem van de tussengroep aangekaart. Het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) en andere organisaties hebben gewezen op de noodzaak om ook deze groep te ondersteunen. Het probleem wordt ook regelmatig besproken in beleidskringen, waarbij wordt nagedacht over hoe deze mensen beter kunnen worden geholpen.
Een mogelijke oplossing is het herzien en uitbreiden van de criteria voor opname in het doelgroepregister, zodat meer mensen in aanmerking komen voor ondersteuning. Ook kunnen specifieke programma’s en initiatieven worden ontwikkeld om de tussengroep te ondersteunen, bijvoorbeeld door middel van extra scholing, werkervaringsplaatsen en flexibele vormen van werk.
Waar SROI, de banenafspraak en het doelgroepregister wel en niet met elkaar verweven zijn
SROI, de banenafspraak en het doelgroepregister zijn nauw met elkaar verweven, maar ze hebben ook hun eigen specifieke kenmerken en doelstellingen. De verwevenheid ligt vooral in hun gezamenlijke doel om mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt aan werk te helpen. De banenafspraak stimuleert werkgevers om banen te creëren voor mensen uit het doelgroepregister, wat direct bijdraagt aan hun SROI-doelstellingen. Het doelgroepregister fungeert als een instrument om geschikte kandidaten te vinden, waardoor werkgevers hun verplichtingen onder de banenafspraak kunnen nakomen.
Waar deze initiatieven niet volledig overlappen, is in hun specifieke focus en aanpak. SROI is breder dan alleen de banenafspraak en het doelgroepregister; het omvat een breder scala aan sociale investeringen en impactmetingen. De banenafspraak heeft een specifieke kwantitatieve doelstelling (125.000 banen), terwijl SROI meer gericht is op de kwalitatieve aspecten van maatschappelijke waardecreatie. Het doelgroepregister is een operationeel hulpmiddel dat specifiek gericht is op het identificeren van kandidaten voor de banenafspraak, maar SROI kan ook andere doelgroepen en initiatieven omvatten die niet per se binnen de banenafspraak vallen.
Voordelen van SROI voor werkgevers
SROI biedt werkgevers tal van voordelen. Door bij te dragen aan maatschappelijke waarde, verbeteren bedrijven hun imago en versterken ze hun merk als maatschappelijk verantwoord ondernemer. Daarnaast kunnen ze financiële voordelen behalen, zoals subsidies en belastingvoordelen die gekoppeld zijn aan SROI-initiatieven.
Een ander voordeel is de diversiteit op de werkvloer. Bedrijven die SROI implementeren, krijgen toegang tot een bredere pool van talenten, wat kan leiden tot innovativiteit en verbeterde bedrijfsresultaten.
Voordelen van SROI voor werknemers
Voor werknemers biedt SROI een belangrijke kans om deel te nemen aan de arbeidsmarkt, vooral voor degenen die anders moeilijk aan werk zouden komen. Door initiatieven zoals de banenafspraak en het doelgroepregister krijgen mensen met een arbeidsbeperking of andere afstand tot de arbeidsmarkt toegang tot betekenisvol werk.
Deze inclusie op de werkvloer draagt bij aan hun persoonlijke ontwikkeling, zelfvertrouwen en maatschappelijke participatie. Neem bijvoorbeeld het verhaal van Jan, een jongeman met een fysieke beperking, die via het doelgroepregister een baan vond bij een technologiebedrijf. Deze kans heeft niet alleen zijn professionele vaardigheden verbeterd, maar ook zijn sociale netwerk uitgebreid en zijn gevoel van eigenwaarde vergroot.
Implementatie van SROI in bedrijven
Bedrijven die SROI willen implementeren, kunnen dit doen door een aantal stappen te volgen. Allereerst moeten ze duidelijke doelen stellen voor hun SROI-initiatieven. Dit kan bijvoorbeeld het creëren van een bepaald aantal banen voor mensen uit het doelgroepregister zijn. Vervolgens moeten ze een strategie ontwikkelen om deze doelen te bereiken, inclusief de samenwerking met relevante partners en het gebruik van hulpmiddelen zoals het doelgroepregister.
De praktijk omvat het regelmatig evalueren van de voortgang en het aanpassen van de strategie indien nodig. Bedrijven moeten ook bewust zijn van veelvoorkomende valkuilen, zoals het onderschatten van de benodigde middelen of het niet voldoende betrekken van hun werknemers bij het proces.
Door SROI te omarmen, kunnen bedrijven niet alleen hun maatschappelijke verantwoordelijkheid nemen, maar ook profiteren van de vele voordelen die een divers en inclusief personeelsbestand biedt. Het is een win-winsituatie die de Nederlandse arbeidsmarkt ten goede komt en bijdraagt aan een duurzamere toekomst voor iedereen.
