ADHD bij volwassenen kan lastig te diagnosticeren zijn. Er is geen enkele test die ADHD definitief vaststelt.
ADHD bij kinderen en volwassenen
Er zijn enkele opvallende verschillen tussen ADHD bij kinderen en volwassenen. Hier zijn een paar belangrijke punten:
- Symptoomexpressie: Bij kinderen zijn de symptomen van ADHD vaak duidelijker zichtbaar, zoals overmatige hyperactiviteit en impulsiviteit. Volwassenen kunnen nog steeds symptomen van hyperactiviteit vertonen, maar deze zijn vaak subtieler en kunnen zich uiten als een gevoel van innerlijke rusteloosheid, moeite met ontspannen, of veel bezigheden tegelijkertijd ondernemen.
- Impact op het dagelijks leven: Bij kinderen beïnvloedt ADHD vooral hun functioneren op school en hun interacties met leeftijdsgenoten. Bij volwassenen kan ADHD een breder scala aan problemen veroorzaken, waaronder moeilijkheden in de werkprestaties, problemen met tijdmanagement, en uitdagingen in persoonlijke relaties en ouderlijke verantwoordelijkheden.
- Compensatiestrategieën: Volwassenen met ADHD hebben vaak jarenlang geleefd zonder diagnose en hebben mogelijk compensatiestrategieën ontwikkeld om met hun symptomen om te gaan. Dit kan het diagnosticeren moeilijker maken omdat ze manieren hebben gevonden om hun tekortkomingen te maskeren.
- Comorbiditeiten: Volwassenen met ADHD hebben vaker aanvullende psychische problemen zoals angststoornissen, depressie of middelenmisbruik. Bij kinderen zijn deze comorbiditeiten ook mogelijk, maar vaak minder complex.
- Diagnostische criteria: Voor een diagnose bij volwassenen is een lager aantal symptomen vereist dan bij kinderen. Volgens de DSM-5 (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders), moeten volwassenen vijf symptomen vertonen, terwijl kinderen zes symptomen moeten vertonen om in aanmerking te komen voor de diagnose ADHD.
Deze verschillen benadrukken het belang van een leeftijdsadequate benadering bij de diagnose en behandeling van ADHD, zodat zowel kinderen als volwassenen de ondersteuning krijgen die ze nodig hebben op een manier die past bij hun levensfase.
Diagnose
De diagnose bij volwassen wordt meestal gesteld op basis van gesprekken en observaties. Symptomen die vaak voorkomen zijn:
- Moeite met concentratie
- Rusteloosheid
- Impulsiviteit
Daarnaast kunnen volwassenen met ADHD problemen ondervinden op hun werk, moeilijkheden met alledaagse taken zoals het huishouden of het betalen van rekeningen, en problemen in relaties door het niet afmaken van taken.
Omdat ADHD bij volwassenen minder vaak voorkomt, is het belangrijk een specialist te zoeken die ervaring heeft met het behandelen van volwassenen. Dit kan een psychiater, neuroloog, huisarts, klinisch psycholoog of klinisch maatschappelijk werker zijn. Een verwijzing van de huisarts of een aanbeveling van een lokale steungroep kan nuttig zijn.
Voorafgaand aan of tijdens het consult kunnen psychologische tests worden afgenomen, zoals een checklist van symptomen of een gedragsschaal. Ook kunnen tests worden gedaan om leerproblemen of andere aandoeningen die ADHD kunnen nabootsen, zoals depressie of angst, uit te sluiten.
Volwassenen moeten voldoen aan een lager aantal symptomen dan kinderen—5 van de 9 over de afgelopen 6 maanden—voor een diagnose. Gesprekken over gebruik van middelen, rijgedrag, en relaties zijn ook onderdeel van de diagnose.
ADHD kan problemen veroorzaken op het werk, op school of thuis. Belangrijke problemen in ten minste twee van deze gebieden zijn doorgaans nodig voor een diagnose.
Symptomen moeten al aanwezig zijn geweest in de kindertijd (technisch gezien vóór het twaalfde levensjaar). Het is ook nuttig als de dokter kan spreken met ouders of partners om een beter beeld te krijgen van vroegere en huidige uitdagingen.
ADHD wordt helaas relatief vaak ondergediagnosticeerd, maar ook overgediagnosticeerd, afhankelijk van verschillende factoren zoals leeftijd, geslacht, culturele achtergrond en de beschikbaarheid van medische voorzieningen. Hier zijn enkele belangrijke punten die dit fenomeen verklaren:
Onderdiagnose
- Bewustzijn en kennis: Een gebrek aan bewustzijn en kennis over ADHD, vooral bij volwassenen, kan leiden tot onderdiagnose. Veel mensen zijn zich er niet van bewust dat ADHD kan voortduren in de volwassenheid of dat het op latere leeftijd kan worden gediagnosticeerd.
- Stigma: Stigma rond psychische aandoeningen kan ervoor zorgen dat mensen geen hulp zoeken voor hun symptomen.
- Compenserende vaardigheden: Vooral volwassenen hebben vaak compenserende strategieën ontwikkeld die de symptomen van ADHD kunnen maskeren. Dit kan leiden tot onderdiagnose omdat de individuen functioneel lijken ondanks hun aandoening.
- Genderbias: Onderzoek toont aan dat ADHD vaker wordt gediagnosticeerd bij jongens dan bij meisjes, deels omdat meisjes de neiging hebben minder disruptieve symptomen te vertonen, zoals minder hyperactiviteit en meer inattentie, wat minder snel wordt herkend als ADHD.
Overdiagnose
- Variabiliteit in diagnostische praktijken: Er zijn verschillen in hoe strikt de diagnostische criteria worden toegepast door verschillende artsen en in verschillende regio’s, wat kan leiden tot overdiagnose in bepaalde gebieden.
- Maatschappelijke en onderwijsexpectaties: In sommige gevallen kan de druk van scholen op ouders en kinderen om beter te presteren op academisch gebied leiden tot een zoektocht naar diagnoses zoals ADHD als verklaring voor leerproblemen of uitdagingen in de klas.
- Commerciële invloeden: De invloed van de farmaceutische industrie kan ook bijdragen aan overdiagnose, vooral in landen waar medicatie voor ADHD veelvuldig wordt gepromoot en voorgeschreven.
Behandeling van ADHD bij volwassenen
De behandeling kan medicatie omvatten om de concentratie te verbeteren, zoals:
- Amfetamine/dextroamfetamine (Adderall)
- Methylfenidaat/dexmethylfenidaat (Concerta, Daytrana, Focalin, Ritalin)
- Lisdexamfetamine dimesylaat (Vyvanse)
Naast medicatie zijn therapie en het aanleren van nieuwe gedragsstrategieën vaak onderdeel van de behandeling. Ook kan een therapeut helpen met het managen van dagelijkse uitdagingen en het verbeteren van levensgebieden zoals werk, financiën en relaties.
Het is waardevol om familieleden bij de behandeling te betrekken, zodat zij de diagnose en de uitdagingen kunnen begrijpen. Dit kan helpen om beter samen te werken en ondersteuning te bieden.
Voor een artikel over de diagnose van ADHD bij volwassenen kunnen de volgende aanvullende informatie en tips bijzonder interessant en waardevol zijn voor de lezers:
Tips voor het omgaan met ADHD
Het zoeken naar steungroepen of lotgenotencontact kan nuttig zijn. Deze groepen bieden niet alleen emotionele steun, maar ook praktische tips en ervaringen van anderen die met ADHD leven.
Technologie kan een grote steun zijn voor volwassenen met ADHD. Er zijn diverse apps die kunnen helpen bij het beheren van taken, het herinneren aan afspraken of het beheren van tijd. Voorbeelden zijn ToDoist, Evernote, en Pomodoro timers.
Het inschakelen van een coach of therapeut gespecialiseerd in ADHD kan zeer waardevol zijn. Zij kunnen individueel aangepaste strategieën aanbieden om specifieke uitdagingen aan te pakken.
En verder:
- Organisatietechnieken: Strategieën zoals het gebruik van planners, apps voor tijdbeheer, en gestructureerde routines kunnen helpen de dagelijkse productiviteit te verhogen en stress te verminderen.
- Mindfulness en meditatie: Deze praktijken kunnen helpen de concentratie te verbeteren en impulsiviteit te verminderen, wat vaak voorkomt bij ADHD.
- Gezonde levensstijl: Regelmatige lichaamsbeweging, een voedzaam dieet en voldoende slaap zijn van groot belang. Beweging is bijzonder effectief omdat het helpt de hersenfunctie te verbeteren en stress te verminderen.
Voorlichting over medicatie
Het is belangrijk om goed geïnformeerd te zijn over de mogelijke medicatie opties en hun effecten. Medicijnen zoals stimulantia (bijvoorbeeld methylfenidaat) en niet-stimulerende medicijnen (zoals atomoxetine) worden vaak gebruikt, maar het is belangrijk om de voordelen en mogelijke bijwerkingen met een arts te bespreken.
Het belang van een nauwkeurige diagnose
Omdat symptomen van ADHD kunnen overlappen met andere aandoeningen zoals angststoornissen en depressie, is het van groot belang om een grondige evaluatie door een gekwalificeerde professional te ondergaan om andere mogelijke oorzaken van de symptomen uit te sluiten.
