Het idee van relaties met niet-menselijke partners klinkt wellicht als iets uit een sciencefictionroman, maar de realiteit komt steeds dichterbij. Met de opkomst van geavanceerde kunstmatige intelligentie (AI) en robotica worden robots steeds menselijker in hun gedrag en uiterlijk. Dit roept interessante vragen op over de mogelijkheid van emotionele en zelfs intieme relaties tussen mensen en robots. Wat trekt mensen aan in AI en robots, en wat betekent dit voor de toekomst van menselijke relaties?
De aantrekkingskracht van AI en robots
Onderzoekers zijn al geruime tijd geïnteresseerd in de eigenschappen van robots die hen veilig en betrouwbaar maken. Studies laten zien dat elementen zoals de toon van de stem, de mate van oogcontact en de manier van communiceren een grote invloed hebben op hoe mensen robots waarnemen. Deze onderzoeken zijn niet alleen relevant voor de ontwikkeling van robotische metgezellen, maar ook voor educatieve robots en zorgrobots voor ouderen. De kernvraag is: hoe kunnen robots zo worden ontworpen dat ze aantrekkelijk en vertrouwd aanvoelen voor mensen?
Een fascinerend aspect van deze ontwikkeling is de mate waarin mensen bereid zijn persoonlijke informatie te delen met AI-systemen. In verschillende studies wordt onderzocht hoe mensen reageren op de sociale signalen van robots en in welke mate ze zich openstellen voor deze niet-menselijke partners.
Zelfonthulling aan AI
In sommige situaties voelen mensen zich comfortabeler om persoonlijke informatie met een AI te delen dan met een mens. Een studie door Pickard et al. (2016) liet zien dat mensen eerder gevoelige informatie aan een avatar onthulden dan aan een mens, vooral wanneer het onderwerp erg persoonlijk was. Dit fenomeen lijkt te worden gedreven door de angst om beoordeeld te worden, iets wat minder speelt bij interacties met een niet-oordelende machine.
De kernvraag is: hoe kunnen robots zo worden ontworpen dat ze aantrekkelijk en vertrouwd aanvoelen voor mensen?
Een andere studie door Ho et al. (2018) onderzocht de voordelen van emotionele zelfonthulling aan een chatbot versus een mens. De resultaten waren verrassend: de emotionele voordelen van zelfonthulling waren vergelijkbaar, ongeacht of de ontvanger menselijk of kunstmatig was. Dit suggereert dat AI-liefdespartners een gevoel van veiligheid kunnen bieden dat sommige mensen misschien niet bij menselijke partners ervaren.
Empathie en vertrouwen in robots
Hoe kunnen mensen empathie en vertrouwen ontwikkelen richting robots? Een interessante studie onderzocht dit door deelnemers een rondleiding te laten volgen, geleid door ofwel een sociaal vaardige humanoïde robot, een mens, of een minder sociaal vaardige robot. Deelnemers waren geneigd om de persoonlijk belastende geheimen te bewaren voor zowel de menselijke leider als de sociaal vaardige robot, maar niet voor de minder sociale robot. Dit toont aan dat mensen psychologische relaties kunnen vormen met robots die sociale signalen vertonen (Kahn et al., 2015).
De grens tussen mens en machine vervaagt steeds meer, en dit kan zowel spannende als uitdagende nieuwe mogelijkheden voor menselijke relaties opleveren.
Een andere studie gebruikte fMRI-technologie om empathie ten opzichte van robots te meten. De resultaten toonden aan dat de hersenactiviteit van deelnemers vergelijkbaar was bij het zien van menselijke en robotische interacties, wat suggereert dat mensen empathie kunnen voelen voor robots op een neurologisch niveau (Rosenthal-von der Pütten et al., 2014). Dit roept interessante vragen op over hoe diep deze gevoelens kunnen gaan en welke implicaties dit heeft voor relaties met AI.
Robots in groepsdynamiek
Een ander aspect van de interactie met robots is hun invloed op groepsdynamiek. In een studie speelde een robot een collaboratief spel met drie menselijke deelnemers. De robot maakte ofwel kwetsbare uitspraken, zoals het erkennen van een fout, of neutrale, feitelijke uitspraken. In groepen waar de robot kwetsbaarheid toonde, interacteerden de groepsleden menselijker met de robot en elkaar, met meer glimlachen en lachen (Strohkorb et al., 2018). Dit laat zien dat het gedrag van een robot de manier waarop mensen met elkaar omgaan kan beïnvloeden.
Seksuele intimiteit met AI
Wat betekent dit allemaal voor seksuele intimiteit met AI? De mogelijkheid dat robots als intieme partners kunnen dienen, opent een nieuwe wereld van mogelijkheden en uitdagingen. Seksueel gedrag en communicatie kunnen minder beladen zijn met een AI-partner, gezien de afwezigheid van oordelen en de mogelijkheid van volledige controle over de interactie. Er zijn al producten op de markt die inspelen op deze behoefte, maar de vraag blijft hoe deze technologieën zich verder zullen ontwikkelen en welke impact ze zullen hebben op menselijke relaties.
Toekomstperspectieven
De toekomst van relaties met niet-menselijke partners is zowel fascinerend als complex. De huidige trends wijzen erop dat mensen minder seks hebben en minder daten dan in voorgaande decennia. Dit kan de deur openen voor AI-partners om een grotere rol te spelen in menselijke connecties. Toch zijn er nog veel onbeantwoorde vragen en ethische overwegingen. Hoe zullen deze relaties zich ontwikkelen? Welke rol zal empathie spelen? En hoe gaan we om met de privacy en veiligheid van persoonlijke informatie gedeeld met AI?
Conclusie
De mogelijkheid van relaties met niet-menselijke partners roept tal van vragen op over de aard van menselijke interacties en de toekomst van intimiteit. Hoewel de technologie zich blijft ontwikkelen, blijft het belangrijk om kritisch na te denken over de ethische en sociale implicaties. Eén ding is zeker: de grens tussen mens en machine vervaagt steeds meer, en dit kan zowel spannende als uitdagende nieuwe mogelijkheden voor menselijke relaties opleveren.
Pickard, M., Roster, C. & Chen, Y. (2016). Gevoelige informatie onthullen in persoonlijke interviews: is zelfonthulling gemakkelijker met mensen of avatars en onder welke omstandigheden? Computers in menselijk gedrag, 65, 23-30, 10.1016/j.chb.2016.08.004
Strohkorb S., Traeger M., Jung M., Scassellati B. (2018). De rimpeleffecten van kwetsbaarheid: de effecten van het kwetsbare gedrag van een robot op het vertrouwen in mens-robotteams. In Proceedings of the 2018 ACM/IEEE International Conference on Human-Robot Interaction , 178–186. ACM.Meerreferenties
Rosenthal-von der Pütten, A., Schulte, F., Eimler, S., Sobieraj, S., Hoffmann, L., Maderwald, S., Brand, M. & Krämer, N. (2014). Onderzoek naar empathie ten opzichte van mensen en robots met behulp van fMRI, Computers in Human Behavior, 33, 201-212, https://doi.org/10.1016/j.chb.2014.01.004
