Kunstmatige intelligentie (AI) dringt steeds verder door in ons dagelijks leven. Van zelfrijdende auto’s tot chatbots: slimme technologie wordt steeds slimmer. Ook in de wereld van assistieve technologieën (AT) speelt AI een steeds grotere rol. Waar hulpmiddelen voor mensen met een beperking vroeger statisch waren, ontwikkelen ze zich nu tot dynamische systemen die kunnen leren, voorspellen en zich aanpassen aan de gebruiker.
AI kan mensen met motorische, cognitieve of sensorische beperkingen meer zelfstandigheid geven. Denk aan een exoskelet dat bewegingen ondersteunt, een slimme bril die teksten voorleest of een robot die kinderen met autisme helpt om sociale vaardigheden te oefenen. Maar ondanks deze veelbelovende ontwikkelingen, roept AI in assistieve technologie ook belangrijke vragen op. Hoe toegankelijk zijn deze innovaties? En zijn er ook nadelen aan deze technologie?
Wat werkt al goed?
Mobiliteitsoplossingen: Een van de belangrijkste toepassingen van AI in assistieve technologie is op het gebied van mobiliteit. Slimme rolstoelen kunnen zich aanpassen aan de omgeving en zelfstandig navigeren. Exoskeletten, die mensen met verlammingen ondersteunen bij het lopen, maken gebruik van AI om bewegingen vloeiender en natuurlijker te laten verlopen.
AI en autisme: Voor mensen met autisme zijn er steeds meer AI-gestuurde hulpmiddelen die sociale interactie vergemakkelijken. Robots zoals de NAO-robot kunnen emoties herkennen en mensen helpen bij het oefenen van gesprekken. Ook apps met AI-functionaliteiten bieden gepersonaliseerde ondersteuning bij communicatie en prikkelverwerking.
De NAO-robot is een geavanceerde humanoïde robot ontwikkeld door het Franse bedrijf SoftBank Robotics (voorheen Aldebaran Robotics). Sinds de introductie in 2006 wordt NAO wereldwijd gebruikt in het onderwijs, de gezondheidszorg en onderzoek. De robot is ongeveer 58 cm groot, heeft een vriendelijk uiterlijk en kan menselijke bewegingen nabootsen, spraak herkennen en communiceren via zowel spraak als gebaren.
NAO is ontworpen om interactie met mensen aan te gaan. Hij beschikt over:
- Spraak- en gezichtsherkenning: De robot kan mensen identificeren, gesprekken voeren en stemmen herkennen.
- Bewegingsmogelijkheden: NAO kan lopen, zitten, dansen en zelfs bepaalde yoga-houdingen aannemen.
- Sensoren en camera’s: Hiermee kan hij de omgeving waarnemen en objecten detecteren.
- Programmeerbaarheid: NAO kan worden aangepast met verschillende software en programmeertalen zoals Python en Scratch, waardoor gebruikers zijn gedrag en reacties kunnen aanpassen.
Een van de meest indrukwekkende toepassingen van NAO is in de begeleiding van kinderen met autisme. De robot helpt bij sociale interactie, communicatie en emotionele herkenning. Omdat NAO voorspelbaar is en geen complexe gezichtsuitdrukkingen heeft, voelen sommige kinderen met autisme zich meer op hun gemak bij interactie met de robot dan met mensen.
Naast autismebegeleiding wordt NAO ingezet in onderwijs, revalidatie, en als assistent in zorginstellingen. Hoewel de technologie nog steeds wordt verbeterd, laat de NAO-robot zien hoe robots een brug kunnen slaan tussen technologie en menselijke interactie.
AI en zintuiglijke beperkingen: Voor mensen met een visuele of auditieve beperking zijn er innovatieve hulpmiddelen zoals slimme brillen die objecten en teksten kunnen herkennen en benoemen. Geavanceerde gehoorapparaten kunnen zich met behulp van AI aanpassen aan verschillende geluidsomgevingen, zodat gebruikers een natuurlijke luisterervaring krijgen.
De keerzijde
Kosten en toegankelijkheid: Veel AI-gestuurde hulpmiddelen zijn duur en niet altijd beschikbaar voor iedereen die ze nodig heeft. In Nederland en België vergoeden zorgverzekeringen niet altijd de nieuwste technologie, waardoor mensen met een beperking vaak afhankelijk zijn van subsidies of eigen middelen.
Privacy en ethiek: Veel slimme hulpmiddelen verzamelen gegevens over gebruikers om beter te functioneren. Maar wat gebeurt er met deze data? Hoe wordt privacy gewaarborgd? En wie heeft er toegang tot deze informatie? Dit zijn belangrijke ethische vragen die nog niet altijd goed zijn geregeld.
Digitale ongeletterdheid en gebruiksgemak: Niet iedereen is even vaardig met technologie. Voor ouderen of mensen met cognitieve uitdagingen kan het moeilijk zijn om AI-gestuurde hulpmiddelen te gebruiken. Ontwikkelaars moeten rekening houden met gebruiksvriendelijkheid, zodat deze technologieën ook echt toegankelijk zijn voor iedereen.
De toekomst van AI in hulpmiddelen
Wat kunnen we in de toekomst verwachten? AI zal waarschijnlijk nog slimmer en persoonlijker worden. Slimme huizen kunnen zich automatisch aanpassen aan de behoeften van bewoners met een beperking, en spraakgestuurde AI-assistenten zullen steeds beter begrijpen wat gebruikers nodig hebben.
Universiteiten en techbedrijven werken aan innovaties die AI en assistieve technologie combineren. Overheidsbeleid en regelgeving zullen een cruciale rol spelen in de vraag hoe breed deze technologie toegankelijk wordt.
AI in assistieve technologie heeft het potentieel om levens te veranderen, maar alleen als we zorgen dat deze technologie eerlijk, toegankelijk en veilig is voor iedereen. De digitale revolutie in hulpmiddelen is begonnen – de vraag is nu hoe we deze optimaal kunnen benutten.
Giansanti D, Pirrera A. Integrating AI and Assistive Technologies in Healthcare: Insights from a Narrative Review of Reviews. Healthcare (Basel). 2025;13(5):556. Published 2025 Mar 4. doi:10.3390/healthcare13050556
