Theory of Mind (ToM) is een essentieel concept binnen de psychologie en neurocognitieve wetenschap, dat verwijst naar het vermogen om de mentale toestanden van anderen te begrijpen. Dit omvat het vermogen om te beseffen dat anderen overtuigingen, verlangens, intenties en emoties hebben die verschillend kunnen zijn van de eigen. Dit vermogen is van groot belang voor sociale interacties en communicatie, omdat het ons in staat stelt om de perspectieven van anderen te begrijpen en daarop te reageren.
Voor de veelal neurodivergente lezers van dit blog is een begrip van ToM van groot belang. Het biedt niet alleen inzicht in de eigen ervaringen en uitdagingen, maar ook in de manieren waarop sociale interacties met neurotypische individuen kunnen worden verbeterd.
Theory of Mind (ToM) is het cognitieve vermogen om in te schatten wat anderen denken en voelen. Het houdt in dat men zich kan voorstellen hoe een situatie eruitziet vanuit het perspectief van een ander. Dit vermogen is niet aangeboren, maar ontwikkelt zich geleidelijk tijdens de kindertijd.
ToM is essentieel voor dagelijkse interacties en communicatie. Het helpt mensen om te begrijpen waarom anderen zich op een bepaalde manier gedragen en om effectief te reageren op de emoties en gedachten van anderen. Dit vermogen is bijvoorbeeld nodig om empathie te tonen, conflicten op te lossen en sociale relaties te onderhouden.
Ontwikkeling van Theory of Mind bij kinderen
Kinderen beginnen ToM te ontwikkelen tussen de leeftijd van 3 en 5 jaar. Onderzoekers hebben vijf mijlpalen geïdentificeerd in de ontwikkeling van ToM, hoewel de volgorde kan variëren tussen verschillende culturen.
- Herkenning van verschillende verlangens: Kinderen leren dat anderen verlangens kunnen hebben die verschillen van hun eigen verlangens. Bijvoorbeeld, een kind begrijpt dat een vriend liever een koekje wil terwijl hij zelf liever een appel wil.
- Herkenning van verschillende overtuigingen: Kinderen beseffen dat mensen verschillende overtuigingen kunnen hebben over dezelfde situatie. Bijvoorbeeld, een kind kan begrijpen dat zij denken dat de pop in de doos zit, terwijl een vriend denkt dat de pop onder het bed ligt.
- Begrip van verschillende kennisbasissen: Kinderen begrijpen dat anderen verschillende informatie hebben op basis van hun eigen ervaringen. Bijvoorbeeld, een kind begrijpt dat een vriend niet weet wat er in een gesloten doos zit omdat hij niet heeft gezien wat erin is gedaan.
- Begrip van valse overtuigingen: Rond de leeftijd van 4 jaar beginnen kinderen te begrijpen dat anderen dingen kunnen geloven die niet waar zijn. Dit wordt vaak gemeten met valse-overtuigingstaken.
- Herkenning van verborgen emoties: Kinderen leren dat mensen hun ware emoties kunnen verbergen. Bijvoorbeeld, een kind kan begrijpen dat iemand lacht maar zich eigenlijk verdrietig voelt.
ToM begint zich te ontwikkelen in de eerste maanden van het leven. Rond 6 maanden beginnen baby’s gezichten te herkennen en de blik van anderen te volgen. Dit is een eerste stap in het begrijpen van wat anderen zien en waarnemen.
Een ander belangrijk mijlpaal is imitatie. Baby’s beginnen de handelingen van hun ouders of verzorgers na te doen, zoals klappen, glimlachen en spelletjes zoals kiekeboe. Rond de leeftijd van 1 jaar beginnen baby’s te begrijpen waar anderen hun aandacht op richten. Als ouders bijvoorbeeld naar een object wijzen, volgt de baby hun vinger om te zien waarnaar wordt gewezen.
Methoden om ToM te meten
Er zijn verschillende methoden om ToM te meten, maar de meest gebruikelijke is de valse-overtuigingstaak. In deze taak wordt kinderen een verhaal verteld waarin een personage een foutieve overtuiging heeft over een situatie. Kinderen moeten dan de overtuiging van het personage correct identificeren.
Een voorbeeld van een valse-overtuigingstaak is de “Sally-Anne taak”. In deze taak zien kinderen hoe Sally een bal in een mand legt en de kamer verlaat. Terwijl Sally weg is, verplaatst Anne de bal naar een doos. Wanneer Sally terugkeert, wordt aan de kinderen gevraagd waar Sally de bal zal zoeken. Kinderen die ToM hebben ontwikkeld, begrijpen dat Sally in de mand zal zoeken omdat zij niet weet dat de bal is verplaatst.
Andere methoden om ToM te meten omvatten taken waarbij kinderen de emoties of intenties van personages in verhalen moeten begrijpen en voorspellen.
Relatie van Theory of Mind met andere ontwikkelingsgebieden
ToM is sterk gerelateerd aan sociale vaardigheden en het vermogen om relaties te onderhouden. Mensen met goed ontwikkelde ToM-vaardigheden kunnen beter communiceren, conflicten oplossen en empathie tonen. Ze kunnen beter begrijpen wat anderen denken en voelen, wat hen helpt om betekenisvolle interacties en relaties aan te gaan.
Onderzoek toont aan dat kinderen met een sterke ToM op jonge leeftijd meer kans hebben om academisch succes te behalen in hun adolescentie. Volgens onderzoeker Victoria Prowse kunnen hogere niveaus van ToM-vaardigheden tot de helft van de academische prestaties verklaren. Dit komt doordat ToM helpt bij het begrijpen van complexe instructies, samenwerken met leeftijdsgenoten en effectief communiceren met leraren.
Psychische aandoeningen
Mensen met schizofrenie hebben vaak moeite met ToM-vaardigheden. Ze kunnen problemen hebben met het herkennen van valse overtuigingen en het begrijpen van de intenties van anderen. Dit kan bijdragen aan de sociale moeilijkheden die vaak worden geassocieerd met schizofrenie.
Kinderen met autisme hebben vaak moeite met ToM-vaardigheden. Ze kunnen problemen hebben met het interpreteren van aanwijzingen of advies van ouders, leraren of verzorgers. Ze kunnen zich richten op een enkel aspect van een interactie en de bredere context van een gesprek missen. Ook kunnen ze moeite hebben met het lezen van lichaamstaal, het begrijpen van sociale signalen en interpersoonlijke communicatie.
Hoewel elk kind met autisme anders is, scoren kinderen met autisme over het algemeen lager op metingen van het begrijpen van de overtuigingen en emoties van anderen dan hun neurotypische leeftijdsgenoten. Ze scoren echter niet altijd lager op het begrijpen van de intenties van anderen.
Kan Theory of Mind geleerd worden?
Ja, ToM-vaardigheden kunnen worden verbeterd met training. Onderzoek heeft aangetoond dat methoden zoals het lezen van verhalen en kinderen laten raden naar de afloop kunnen helpen bij het verbeteren van ToM-vaardigheden. Een studie, de Avon Longitudinal Study of Parents and Children, vond bewijs dat interventies tijdens de basisschool ToM-vaardigheden kunnen verbeteren gedurende de adolescentie.
Voor volwassenen en kinderen met autisme is het verbeteren van ToM-vaardigheden moeilijker, maar niet onmogelijk. Training en therapieën gericht op het verbeteren van sociale vaardigheden en communicatie kunnen helpen.
Theory of Mind bij autisme
Een van de eerste aanwijzingen dat een kind mogelijk autistisch is, is een gebrek aan oogcontact. Oogcontact is een van de eerste vormen van sociale interactie en aandacht. Onderzoekers geloven dat oogcontact gerelateerd is aan een poging van een baby om de mensen om hen heen te begrijpen. Een gebrek aan interesse in oogcontact correleert met een verminderde ToM.
Sommige onderzoekers hebben voorgesteld dat problemen met ToM tussen kinderen met autisme en neurotypische leeftijdsgenoten en volwassenen een tweerichtingsverkeer zijn. Neurotypische individuen hebben ook moeite met het begrijpen van de overtuigingen en gedachten van mensen met autisme. Dit wordt het dubbele empathieprobleem genoemd. Sommige studies suggereren zelfs dat mensen met autisme neurotypische mensen beter begrijpen dan neurotypische mensen de geesten van autistische mensen begrijpen.
Conclusie
Theory of Mind is een fundamenteel aspect van menselijke cognitie dat ons in staat stelt om de gedachten en gevoelens van anderen te begrijpen. Het ontwikkelt zich geleidelijk bij kinderen en speelt een cruciale rol in sociale interacties en academische prestaties. Hoewel mensen met autisme vaak moeite hebben met ToM, kunnen interventies en training helpen om deze vaardigheden te verbeteren. Begrip en ondersteuning van ToM-ontwikkeling zijn essentieel voor het bevorderen van inclusieve en empathische samenlevingen.
