Mantra’s zijn voor sommigen wat ‘zweverig’, doch voor anderen juist krachtige hulpmiddelen. Ze vinden hun oorsprong in de oude Sanskriet tradities. Het woord mantra is afgeleid van “manas” (geest) en “tra” (hulpmiddel), wat letterlijk betekent “hulpmiddel voor de geest”. Deze korte zinnen of woorden worden herhaaldelijk, zowel stil als hardop, uitgesproken en dienen als middel om de geest te trainen.
In een wereld waar onze gedachten vaak alle kanten op schieten, kunnen mantra’s helpen om focus en rust te vinden. Hoe dan ook, dit een kans geven lijkt een betere investering dan je laatste centen uitgeven aan sterke drank. En mocht het toch niks voor je zijn dan kan dat trouwens altijd nog.
Mantra’s: Een hulpmiddel voor de (te) actieve geest
Mantra’s zijn bijzonder nuttig voor mensen met een actieve geest. Veel mensen die mindfulness beoefenen, worden aangemoedigd om zich te concentreren op hun ademhaling.
Mindfulness is een mentale staat waarin men zich volledig bewust is van het huidige moment, zonder oordeel. Het houdt in dat men aandachtig en met openheid observeert wat zich in het nu afspeelt, zowel intern (gedachten, emoties) als extern (omgeving, zintuiglijke ervaringen). Deze praktijk helpt om stress te verminderen en een groter gevoel van kalmte en welzijn te bereiken. Mindfulness kan worden beoefend door middel van meditatie, ademhalingsoefeningen, of eenvoudige dagelijkse activiteiten waarbij men bewust aanwezig is. Het is een effectieve manier om de geest te trainen en meer balans en helderheid in het leven te brengen.
Echter, voor degenen die zich angstig voelen bij het focussen op hun ademhaling, kunnen mantra’s een waardevol alternatief bieden. Bijvoorbeeld, iemand die zich voortdurend zorgen maakt over werk en dagelijkse verplichtingen, kan baat hebben bij het herhalen van een kalmerende mantra zoals “Ik ben hier, ik ben nu”. Dit helpt om de aandacht naar het huidige moment te verplaatsen en de geest tot rust te brengen.
De invloed van mantrameditatie op de gezondheid
Mantrameditatie heeft bewezen gunstige effecten op stress, hypertensie, angst en immuniteit (Tseng, 2022). Net als andere meditatievormen onderdrukt mantrameditatie het Default Mode Network (DMN) van de hersenen, dat actief is wanneer de geest niet gefocust is en ronddwaalt naar het verleden of de toekomst. Dit netwerk, gelegen langs de middellijn van de pariëtale, prefrontale en temporale cortexen, wordt in rusttoestand automatisch geactiveerd. Door het herhalen van een mantra, vergelijkbaar met het commando “hier!” voor een hond, kan de geest getraind worden om in het hier en nu te blijven.
Mantra’s en ademhaling
Mantra’s hebben ook een positieve invloed op de ademhaling. Volgens James Nester, auteur van “Breath: The New Science of a Lost Art”, kunnen langzaam herhaalde mantra’s een resonante ademhaling bevorderen, waarbij de ademhaling wordt vertraagd tot een ideaal patroon van ongeveer vijf seconden in en vijf seconden uit. Bijvoorbeeld, een studie uit 2001 over christelijke gebedscycli ontdekte dat de deelnemers een ademhalingspatroon van 5,5 ademhalingen per minuut volgden. Dit verbeterde de bloedstroom naar de hersenen en synchroniseerde de functies van het hart, de bloedsomloop en het zenuwstelsel voor maximale efficiëntie.
Mantra’s in verschillende religies
Veel religieuze tradities maken gebruik van mantra-achtige zinnen om de geest te centreren. Voorbeelden zijn de “Weesgegroet” in het christendom en “Sat Nam” in de yogatraditie. Echter, religieuze wortels zijn niet noodzakelijk om mantra’s te gebruiken. Simpele woorden zoals “Adem in, ik kalmeer mijn lichaam” of “Alleen dit moment” kunnen krachtige hulpmiddelen zijn voor geest en lichaam. Iedereen kan een mantra vinden die past bij zijn of haar persoonlijke behoeften en overtuigingen.
Een voorbeeld is het herhalen van de mantra “Ja, ja, dank je, dank je” tijdens het wandelen. Bij elke stap wordt een woord uitgesproken, waardoor men zich meer verbonden voelt met het moment en de omgeving. Deze eenvoudige praktijk kan helend werken en helpen om in het hier en nu te blijven.
Een ander voorbeeld is iemand die zich voorbereidt op een belangrijke presentatie en de mantra “Ik heb vertrouwen, ik ben klaar” herhaalt om zenuwen te kalmeren en focus te behouden.
Zelf een mantra ontwerpen
Een eigen mantra ontwerpen begint met het kiezen van woorden of zinnen die rustgevend en vertrouwd aanvoelen. Het is belangrijk dat de mantra ongeveer vijf tellen in beslag neemt bij in- en uitademen. Woorden die een zachte of zuchtende klank bevatten, kunnen extra kalmerend werken. Het herhalen van de mantra kan op vaste momenten of locaties worden geoefend, bijvoorbeeld bij het ontwaken, tijdens het autorijden of tijdens wandelingen. Het gebruik van een hulpmiddel zoals een mala (een kralensnoer) kan helpen om de mantra te tellen en de praktijk te verdiepen.
Conclusie
Mantra’s bieden een veelzijdige en toegankelijke manier om de geest te trainen, stress te verminderen en in het moment aanwezig te zijn. Of men nu kiest voor een traditionele mantra of een persoonlijk ontwikkelde zin, de voordelen zijn talrijk en kunnen een waardevolle aanvulling zijn op de dagelijkse routine. Iedereen wordt aangemoedigd om een mantra-praktijk te beginnen en de positieve effecten zelf te ervaren.
Met deze inzichten en voorbeelden kan eenieder een passende mantra vinden en beginnen aan een reis naar meer innerlijke rust en focus.
