Misofonie is een neurofysiologische aandoening waarbij bepaalde alledaagse geluiden intense emotionele reacties kunnen veroorzaken. Geluiden zoals kauwen, tikken of ademhalen, die voor de meeste mensen onschuldig lijken, kunnen bij iemand met misofonie woede, angst of zelfs paniek oproepen. Deze reacties zijn niet het gevolg van irritatie, maar komen voort uit een automatische ‘vecht-of-vlucht’ respons in de hersenen. Dit is wat het zo moeilijk maakt voor mensen met misofonie om die geluiden te negeren.
Onderzoek wijst uit dat misofonie een reëel en meetbaar effect heeft op hersenactiviteit. Dit maakt het meer dan alleen een overgevoeligheid voor geluiden. Hoewel het een relatief nieuwe aandoening is in wetenschappelijk onderzoek, is er steeds meer bewijs dat het een neurofysiologische basis heeft.
Hoe voelt misofonie voor iemand?
Voor iemand met misofonie kunnen bepaalde geluiden allesoverheersend en ondraaglijk worden. Geluiden die voor anderen nauwelijks merkbaar zijn, kunnen bij hen heftige emotionele reacties oproepen. Dit kan leiden tot spanning, frustratie en zelfs fysieke stress. Deze reacties zijn niet bewust of overdreven; ze zijn een gevolg van hoe het brein die specifieke geluiden verwerkt.
Waarom is het belangrijk om misofonie uit te leggen?
Het uitleggen van misofonie is belangrijk om begrip te creëren bij de mensen om je heen. Zonder uitleg kunnen anderen de reacties van iemand met misofonie niet goed plaatsen. Dit kan leiden tot misverstanden of zelfs spanningen in relaties, omdat het voor een buitenstaander misschien lijkt alsof iemand overdreven reageert op een onschuldig geluid.
Stel je voor dat iemand constant naast je op een tafel zit te tikken. Voor iemand zonder misofonie is dit misschien hinderlijk, maar voor iemand met misofonie voelt het alsof ze niet kunnen ontsnappen aan het geluid. Het veroorzaakt een innerlijke chaos die moeilijk te beheersen is, wat kan leiden tot irritatie of zelfs woede.
Door uit te leggen wat misofonie is en hoe het werkt, kunnen anderen leren rekening te houden met deze gevoeligheid. Dit kan niet alleen helpen om ongemakkelijke situaties te voorkomen, maar het kan ook bijdragen aan een meer ondersteunende en begripvolle omgeving.
Het juiste moment kiezen om het uit te leggen
Het is belangrijk om een rustig moment te kiezen om over misofonie te praten. Dit moet een moment zijn waarop niemand zich getriggerd of gespannen voelt. Probeer het gesprek niet te voeren wanneer iemand al geïrriteerd of gestrest is, omdat dit de kans vergroot dat het gesprek negatief verloopt.
Kies liever een neutraal moment, bijvoorbeeld tijdens een ontspannen lunch of een rustig gesprek. Het doel is om de ander op een rustige manier bewust te maken van de impact van bepaalde geluiden, zonder dat het gesprek beladen raakt.
Hoe leg je misofonie uit?
Wanneer je misofonie uitlegt, is het belangrijk om de aandoening te beschrijven als een neurofysiologische reactie. Dit helpt de ander te begrijpen dat het geen kwestie is van overdrijving of controleverlies, maar dat het om een automatische respons in de hersenen gaat. Begin bijvoorbeeld met te zeggen dat misofonie ervoor zorgt dat bepaalde geluiden onbewust een sterke, automatische reactie in het lichaam oproepen.
Gebruik zinnen zoals: “Misofonie zorgt ervoor dat mijn hersenen bepaalde geluiden interpreteren als dreigend, ook al weet ik rationeel dat dit niet het geval is.” Op die manier leg je de nadruk op het feit dat de reactie onvrijwillig is en niet bedoeld om de ander te beschuldigen.
Een voorbeeld van hoe dit kan werken: “Het is niet jouw geluid dat een probleem is, maar mijn reactie erop door misofonie. Het gebeurt automatisch en ik probeer manieren te vinden om er beter mee om te gaan.”
Wat te doen als iemand een trigger veroorzaakt?
Het is bijna onvermijdelijk dat iemand je per ongeluk triggert, vooral als ze niet bekend zijn met je gevoeligheden. Als dit gebeurt, is het belangrijk om kalm te blijven en niet meteen in de verdediging te schieten. Je kunt op een beleefde manier aangeven dat een bepaald geluid je stoort zonder de ander het gevoel te geven dat ze iets fout doen.
Een voorbeeldzin die kan helpen is: “Sorry, maar het geluid van tikken is voor mij een trigger. Zou je alsjeblieft kunnen stoppen?” Dit geeft duidelijk je grenzen aan, zonder de ander het gevoel te geven dat ze bekritiseerd worden. Zorg ervoor dat de boodschap altijd respectvol blijft.
Omgaan met verschillende relaties
Met leidinggevenden
Het kan lastig zijn om misofonie op de werkvloer te bespreken, vooral met een leidinggevende. Het is echter belangrijk om het gesprek aan te gaan als de aandoening je werkprestaties beïnvloedt. Leg uit dat misofonie een neurofysiologische aandoening is die je concentratie kan beïnvloeden. Probeer specifieke oplossingen voor te stellen, zoals noise-cancelling koptelefoons of een rustige werkplek. Als de leidinggevende niet begrijpt wat misofonie inhoudt, is het goed om voorbereid te zijn op je rechten rondom werkplekaccommodaties.
Met collega’s
Collega’s begrijpen vaak niet hoe ingrijpend misofonie kan zijn. Het is belangrijk om op een kalm moment uit te leggen wat misofonie is en hoe het je beïnvloedt. Geef concrete voorbeelden, zoals het geluid van tikken of hard kauwen, en vraag vriendelijk om hun medewerking. Als ze niet willen meewerken, kan het helpen om een leidinggevende in te schakelen.
Met vrienden
Vriendschappen kunnen moeilijk worden als misofonie een rol speelt, vooral tijdens sociale activiteiten zoals uit eten gaan of in drukke ruimtes zijn. Plan activiteiten die de kans op triggers verkleinen en wees niet bang om grenzen te stellen. Echte vrienden zullen respect tonen en proberen rekening te houden met je behoeften.
Met familie
Familieleden kunnen soms de moeilijkste personen zijn om mee om te gaan als het gaat om misofonie. Omdat deze relaties vaak emotioneel beladen zijn, kan het nodig zijn om meerdere keren uit te leggen wat misofonie inhoudt en om geduld te vragen. In de loop van de tijd zullen de meeste familieleden leren rekening te houden met je behoeften, maar het kan een proces van herhaling en volharding vereisen.
Met romantische partners
Romantische relaties vragen om open en eerlijke communicatie over misofonie. Omdat je veel tijd met een partner doorbrengt, zullen ze waarschijnlijk regelmatig triggers veroorzaken. Bespreek duidelijke grenzen en werk samen aan oplossingen, zoals het creëren van trigger-vrije zones of het gebruik van non-verbale signalen wanneer ruimte nodig is. Door samen te werken aan oplossingen kun je de relatie versterken en begrip opbouwen.
Tot slot
Misofonie kan het leven ingewikkeld maken, maar door de aandoening op een duidelijke en respectvolle manier uit te leggen, kan begrip worden gecreëerd. Het is belangrijk om geduldig te zijn en de tijd te nemen om relaties te onderhouden, zelfs als het uitleggen van je behoeften soms meerdere keren moet gebeuren. Met goede communicatie en duidelijke grenzen kan een ondersteunende en respectvolle omgeving worden gecreëerd, waar zowel de persoon met misofonie als hun omgeving zich prettig voelen.
Swedo, S. E., Baguley, D. M., Hanlon, M., Storch, E. A., & Rosenthal, M. (2022). Misophonia: Diagnostic criteria for a new psychiatric disorder. Frontiers in Neuroscience, 16, 841816. https://doi.org/10.3389/fnins.2022.841816
Kumar, S., Tansley-Hancock, O., Sedley, W., Winston, J., Callaghan, M. F., Allen, M., Cope, T. E., Gander, P. E., Bamiou, D. E., & Griffiths, T. D. (2017). The brain basis for misophonia. Current Biology, 27(4), 527-533. https://doi.org/10.1016/j.cub.2016.12.048
Hayes-Raymond, S. (2024). Misophonia Matters: An Advocacy-Based Approach to Coping with Misophonia for Adults, Teens, and Clinicians. Imperceptions Press.
Rouw, R., & Erfanian, M. (2018). A large-scale study of misophonia. Journal of Clinical Psychology, 74(3), 453-479. https://doi.org/10.1002/jclp.22500
