Soms horen we in de media dat mensen met autisme vaker crimineel gedrag zouden vertonen. Dit beeld ontstaat vaak na een nieuwsbericht over een misdrijf waarbij een persoon met autisme betrokken was. Door dit soort verhalen krijgen sommige mensen de indruk dat autisme en crimineel gedrag met elkaar verbonden zijn. Maar dat klopt niet.
Onderzoekers hebben naar deze kwestie gekeken en vonden geen enkel bewijs dat autisme leidt tot crimineel gedrag. Het is dus een misvatting om te denken dat mensen met autisme sneller de wet overtreden dan anderen. Sterker nog, uit studies blijkt dat mensen met autisme vaak juist strikt regels volgen en eerlijk zijn. Ze vinden het belangrijk om zich aan afspraken te houden en vermijden situaties waarin ze in de problemen kunnen komen.
Wat verklaart crimineel gedrag bij sommige mensen met autisme?
Sommige mensen met autisme komen toch in aanraking met het rechtssysteem, ook al is autisme zelf geen oorzaak van crimineel gedrag. Wat kan dit dan verklaren? Onderzoekers hebben een aantal factoren ontdekt die kunnen bijdragen aan situaties waarin mensen met autisme in de problemen komen.
Autisme binnen de gevangenisomgeving blijft een belangrijke uitdaging die zowel voor het welzijn van de gedetineerde als voor het gevangenissysteem zelf verbeterd kan worden.
Een van die factoren is de moeite met sociale regels en signalen. Stel je voor: iemand met autisme vindt het moeilijk om sarcasme te herkennen of om subtiele signalen van anderen op te pikken. Dit kan leiden tot misverstanden, zoals in een situatie waarbij iemand onbedoeld iets zegt of doet dat als ongepast wordt gezien. Een ander voorbeeld is dat sommige mensen met autisme zich obsessief kunnen vastbijten in een interesse. Als die interesse bijvoorbeeld ligt bij computers, kan het verleidelijk zijn om grenzen op te zoeken, zoals ongeautoriseerde toegang tot websites.
Bovendien hebben veel mensen met autisme bijkomende problemen, zoals angst, ADHD of andere psychische aandoeningen. Deze extra uitdagingen kunnen ervoor zorgen dat iemand sneller impulsief reageert of in stressvolle situaties verkeerd wordt begrepen. Hierdoor kan er eerder een situatie ontstaan waarin de wet wordt overtreden – niet omdat iemand met opzet crimineel wil zijn, maar door een samenloop van omstandigheden.
Waarom raken autistische mensen vaak betrokken bij het rechtssysteem?
Het komt geregeld voor dat mensen met autisme in aanraking komen met het rechtssysteem, zonder dat ze echt een misdrijf hebben gepleegd. Dit heeft vaak te maken met misverstanden. Mensen met autisme gedragen zich soms anders dan wat als “normaal” wordt gezien, en dit kan ervoor zorgen dat ze door anderen, bijvoorbeeld de politie, als verdacht worden gezien.
Mensen met autisme zijn bijvoorbeeld vaak eerlijk en volgen regels strikt. Dit betekent dat ze zich soms onhandig gedragen als ze ondervraagd worden. Ze kunnen moeite hebben met oogcontact of direct antwoord geven, wat door politieagenten als verdacht kan worden opgevat. Bovendien weten veel mensen in het rechtssysteem niet goed hoe ze met autisme moeten omgaan. Hierdoor worden bepaalde gedragingen verkeerd geïnterpreteerd, en kan iemand met autisme onterecht als “verdachte” worden gezien.
Onderzoekers hebben ook ontdekt dat mensen met autisme vaak slachtoffer worden van misdrijven in plaats van dat ze zelf dader zijn. Door hun sociale kwetsbaarheid zijn ze vatbaarder voor pesterijen, misbruik of andere vormen van geweld. Dit betekent dat, in plaats van daders, mensen met autisme juist vaker bescherming nodig hebben tegen crimineel gedrag van anderen.
Hoe kan het rechtssysteem beter omgaan met autisme?
Om te voorkomen dat mensen met autisme onterecht worden beschuldigd of verkeerd worden behandeld, is het belangrijk dat er meer begrip en kennis komt in het rechtssysteem. Trainingen voor politie, rechters en advocaten kunnen helpen om hen te leren hoe ze autisme kunnen herkennen en er goed mee kunnen omgaan. Het is belangrijk dat deze professionals weten dat mensen met autisme anders reageren op stressvolle situaties, en dat dit geen teken is van schuld.
Daarnaast kunnen er speciale aanpassingen worden gedaan, zoals het bieden van extra tijd om vragen te beantwoorden, of het vermijden van misleidende ondervragingstechnieken. Dit soort aanpassingen kunnen ervoor zorgen dat iemand met autisme eerlijk en zonder stress kan deelnemen aan een ondervraging of rechtszaak. Zo kan het rechtssysteem bijdragen aan een eerlijkere behandeling voor iedereen.
Autisme in gevangenissen
Autisme in gevangenissen is een complex en veelal onderbelicht onderwerp, zowel in Nederland als elders in Europa. Mensen met autisme die in detentie belanden, hebben vaak te maken met uitdagingen die andere gevangenen niet ervaren. Door de specifieke kenmerken van het autismespectrum, zoals overgevoeligheid voor prikkels, moeite met sociale interactie en behoefte aan routine, kan de gevangenisomgeving een extreme belasting vormen. Hieronder bespreken we de belangrijkste uitdagingen en mogelijke aanpassingen.
Uitdagingen voor gedetineerden met autisme
- Overweldigende omgeving: Gevangenissen zijn doorgaans luidruchtig, druk en chaotisch, wat voor mensen met autisme extra overweldigend kan zijn. Geluiden, felle lichten en drukke ruimtes kunnen bij hen stress, angst en soms ook agressie oproepen.
- Sociale verwachtingen en regels: Gevangenissen hebben strikte regels en impliciete sociale verwachtingen, die lastig te begrijpen zijn voor mensen met autisme. Dit kan leiden tot conflicten met personeel en andere gedetineerden, doordat sociale signalen niet goed worden opgepikt.
- Gebrek aan ondersteuning: Veel gevangenispersoneel is niet opgeleid om autisme te herkennen of hiermee om te gaan. Hierdoor kunnen behoeften van gedetineerden met autisme onopgemerkt blijven, wat hun welzijn en hun rehabilitatie bemoeilijkt.
- Verhoogd risico op psychische problemen: Gezien de druk die een gevangenisomgeving op hen uitoefent, lopen mensen met autisme een verhoogd risico op psychische problemen, zoals depressie en angststoornissen.
Aanpak
Verschillende Europese landen, waaronder Nederland, zijn bezig met het verbeteren van de ondersteuning van gedetineerden met autisme. Hier zijn enkele benaderingen en voorbeelden:
- Training voor gevangenispersoneel: In Nederland en sommige andere Europese landen krijgen bewakers en therapeuten inmiddels training om autisme te herkennen en te begrijpen. Deze training helpt hen om beter om te gaan met autistische gedetineerden, conflicten te verminderen en passende ondersteuning te bieden.
- Aanpassing van omgevingsfactoren: In sommige gevangenissen worden omgevingen aangepast om prikkels te verminderen. Dit kan betekenen dat bepaalde afdelingen stiller zijn, verlichting zachter is en ruimtes beter zijn ingericht op de behoeften van mensen met autisme.
- Gepersonaliseerde rehabilitatieprogramma’s: Rehabilitatieprogramma’s worden soms aangepast om te voorzien in de specifieke behoeften van gedetineerden met autisme. Bijvoorbeeld, in Nederland werken sommige instellingen met specialisten die begeleiding bieden op het gebied van sociale vaardigheden, zelfregulatie en structuur.
- Samenwerking met externe zorginstanties: In Nederland zijn er samenwerkingen met externe instanties die gespecialiseerd zijn in autismezorg, zodat gedetineerden de juiste zorg en ondersteuning kunnen ontvangen, zelfs als ze achter de tralies zitten. Dit bevordert hun kansen op een succesvolle re-integratie na hun vrijlating.
Aanbevelingen
Ondanks positieve ontwikkelingen blijven er ook veel uitdagingen bestaan. Experts raden aan om beleid te ontwikkelen dat gericht is op:
- Systematische diagnostiek: Het tijdig identificeren van autisme bij gevangenen kan de hulp aanzienlijk verbeteren. Er is behoefte aan een gestandaardiseerd diagnostisch protocol binnen Europese gevangenissen.
- Langdurige psychologische ondersteuning: Langdurige begeleiding kan helpen om psychische problemen onder autistische gedetineerden te verminderen. Hierin zou meer geïnvesteerd moeten worden.
- Bewustwording en ontwikkeling van best practices: Het delen van best practices tussen Europese landen kan leiden tot betere aanpakken en efficiëntere ondersteuning voor deze kwetsbare groep.
Autisme binnen de gevangenisomgeving blijft een belangrijke uitdaging die zowel voor het welzijn van de gedetineerde als voor het gevangenissysteem zelf verbeterd kan worden. Door gerichte ondersteuning en beleidsaanpassingen kunnen de negatieve effecten van detentie op deze groep aanzienlijk worden verminderd.
Dell’Osso L, Nardi B, Calvaruso M, Castellani L, Pronestì C, Cremone IM, Pini S, Carpita B. Breaking Down the Stigma: A Review of the Literature on the Relationships between Autism Spectrum Disorder and Criminal Behavior. Brain Sci. 2024 Sep 28;14(10):984. doi: 10.3390/brainsci14100984. PMID: 39451998; PMCID: PMC11505661. https://www.mdpi.com/2076-3425/14/10/984
