Heb je ooit het gevoel dat je gewoon even alleen wilt zijn? Niet omdat je anderen niet waardeert, maar simpelweg om rust te vinden? Dit gevoel wordt ook wel ‘aloneliness’ genoemd. Een nieuwe, Engelse term, maar een die steeds vaker voorkomt. Aloneliness beschrijft de frustratie en onvrede die mensen voelen wanneer ze niet genoeg tijd alleen kunnen doorbrengen. Voor sommigen is het zelfs net zo belangrijk als sociale contacten of een hobby. Tijd voor jezelf blijkt van groot belang om je gelukkig en in balans te voelen.
Wanneer mensen deze broodnodige tijd niet krijgen, kan dit leiden tot allerlei vervelende gevoelens en zelfs gezondheidsproblemen. Dit is geen luxe voor degenen die er last van hebben; het is een behoefte. Net zoals eten en slapen, kan tijd alleen ons opladen en sterker maken. We leven echter in een maatschappij waarin drukte en sociale verbindingen vaak de norm zijn. Het is dus soms lastig om dat moment van rust en stilte te vinden.
Waarom tijd alleen nodig is
Iedereen heeft wel eens de behoefte om op zichzelf te zijn. Voor de één is dat een moment om te lezen, voor de ander een wandeling zonder gezelschap. Maar waarom hebben we die momenten eigenlijk zo hard nodig? Psychologen wijzen erop dat tijd voor jezelf essentieel is om stress te verlagen, emoties te verwerken, en om even op adem te komen na een drukke dag. Dit is het moment om te resetten, zonder dat iemand ons onderbreekt of verwachtingen heeft.
Het begrip aloneliness herinnert ons eraan dat zowel sociale verbindingen als tijd voor jezelf essentieel zijn voor een gelukkig en evenwichtig leven. Door bewust ruimte te maken voor beide, versterken we niet alleen onze relaties, maar ook onszelf.
Vooral in een samenleving waarin we constant omringd zijn door sociale media, werkdruk en sociale verplichtingen, is tijd alleen een manier om even tot rust te komen en de gedachten te ordenen. Dit geeft ons de kans om onszelf beter te leren kennen en onze doelen scherp te stellen. Het is een moment waarin je zonder invloeden van buitenaf kunt nadenken over wie je bent en wat je wilt.
Daarnaast blijkt uit onderzoek dat het hebben van een eigen plekje of activiteit – hoe simpel ook – positieve effecten heeft op onze stemming. Iemand die bijvoorbeeld na een lange werkdag graag een uurtje wandelt of in stilte een boek leest, kan daardoor de spanning loslaten. Deze ‘oplaadtijd’ geeft ons nieuwe energie en maakt ons uiteindelijk ook betere partners, vrienden en collega’s.
Gevolgen van te weinig tijd alleen
Wat gebeurt er als je niet genoeg tijd voor jezelf krijgt? Uit onderzoek van de Canadese psycholoog Robert J. Coplan blijkt dat mensen die te weinig momenten van rust en alleen zijn ervaren, eerder last hebben van stress, depressieve gevoelens en zelfs lichamelijke klachten. Voor deze mensen is tijd alleen niet zomaar een optie, het is echt een basisbehoefte. Zonder die momenten raakt hun mentale balans verstoord.
Uit onderzoek blijkt dat mensen met autisme die niet aan hun behoefte aan tijd alleen kunnen voldoen, meer kans hebben op burn-outklachten. Dit benadrukt hoe belangrijk het is dat de omgeving – zoals gezinsleden of partners – begrip heeft voor deze behoefte. Door tijd alleen niet als afstandelijk of ongeïnteresseerd te zien, maar als een manier om op te laden, kan de algehele kwaliteit van relaties verbeteren.
Volgens Coplan kan een tekort aan tijd voor jezelf zelfs leiden tot gevoelens van frustratie en spanning. Je voelt je misschien prikkelbaar of overbelast, zonder precies te weten waarom. Dit kan zich op verschillende manieren uiten, zoals in verhoogde stress, minder geduld en een kort lontje. Deze effecten doen denken aan andere situaties waarin we te weinig van iets essentieels hebben, zoals slaap of eten. Ons lichaam en geest geven signalen af dat er iets ontbreekt.
In ernstige gevallen kan dit tekort zelfs leiden tot symptomen van een burn-out. Denk hierbij aan een constante vermoeidheid, cynisme of het gevoel dat niets nog echt plezier brengt. Omdat onze mentale reserves uitgeput raken zonder momenten van rust, komen we steeds verder van onszelf af te staan. Deze negatieve spiraal kan alleen doorbroken worden door regelmatige en bewuste momenten van ‘me-time’ in te lassen.
Effecten op relaties: Waarom aloneliness tot spanning kan leiden
Het gemis aan tijd voor jezelf heeft niet alleen gevolgen voor hoe je je voelt, maar kan ook een grote impact hebben op je relaties. Uit onderzoek van psychologen Julie Swets en Cathy Cox blijkt dat mensen die lijden aan aloneliness sneller gefrustreerd en zelfs boos kunnen worden op hun partner wanneer ze niet genoeg tijd alleen krijgen. Deze frustratie komt voort uit het feit dat een van hun basisbehoeften – tijd voor zichzelf – niet wordt vervuld, waardoor spanning in de relatie ontstaat.
Swets en Cox ontdekten dat alonely mensen die een relatie hebben, meer kans hebben op gevoelens van boosheid en agressie in vergelijking met mensen die geen relatie hebben. Dit komt doordat singles vaak makkelijker momenten van rust en stilte kunnen inplannen. Ze hebben de vrijheid om te kiezen wanneer ze alleen willen zijn. In een relatie is die vrijheid er minder; tijd moet worden gedeeld met de partner. Voor alonely mensen voelt dat soms alsof ze hun kostbare ‘alleen-tijd’ moeten opofferen, wat op den duur kan leiden tot spanningen.
Deze frustratie kan zich uiten in kleine irritaties of zelfs ruzies, zonder dat de oorzaak direct duidelijk is. Hoewel relaties doorgaans worden gezien als een bron van geluk, benadrukt dit onderzoek dat een goede balans tussen tijd samen en tijd alleen juist van groot belang is voor een gezonde relatie. Het zoeken naar die balans zorgt ervoor dat partners elkaar de ruimte kunnen geven om op te laden, wat uiteindelijk bijdraagt aan een stabielere en gelukkigere relatie.
Waarom alleenstaanden minder last hebben van aloneliness
Interessant genoeg lijkt aloneliness vooral een uitdaging te zijn voor mensen in een relatie. Alleenstaanden ervaren namelijk veel minder vaak dit probleem. Zij hebben doorgaans meer vrijheid om tijd voor zichzelf in te plannen, zonder dat iemand anders hun dag invult. Alleenstaanden kunnen bijvoorbeeld hun avonden precies zo indelen als ze willen, zonder rekening te hoeven houden met de wensen van een partner. Dit betekent dat ze hun behoefte aan tijd alleen makkelijker kunnen vervullen.
Daarbij komt dat alleenstaanden vaak een groter besef hebben van hun eigen grenzen en behoeften, omdat ze gewend zijn om onafhankelijk te functioneren. Ze hoeven niemand uitleg te geven over hun keuzes om even alleen te zijn, wat voor hen ruimte en flexibiliteit biedt. Hierdoor kunnen ze beter inspelen op signalen van vermoeidheid of stress door direct tijd vrij te maken voor zichzelf.
Dit betekent natuurlijk niet dat alleenstaanden geen behoefte hebben aan sociale contacten. Maar voor hen is het makkelijker om een evenwicht te vinden tussen tijd alleen en tijd met anderen, juist omdat ze daar zelf meer controle over hebben. Mensen in een relatie kunnen daarentegen het gevoel hebben dat ze altijd ‘aan’ moeten staan voor hun partner, wat hun persoonlijke ruimte kan beperken en spanning kan veroorzaken.
Aloneliness en autisme
Mensen met autisme ervaren vaak een sterke behoefte aan tijd alleen. Voor hen kan tijd zonder prikkels en sociale verwachtingen een manier (of zelfs de enige manier) zijn om rust te vinden en hun gedachten te ordenen. Sociale interacties kosten vaak veel energie, en alledaagse prikkels kunnen intens binnenkomen. Het missen van deze ‘alleen-tijd’ kan daarom extra belastend zijn en leiden tot stress of overprikkeling.
Voor iemand met autisme kan aloneliness zich sterker en dieper manifesteren dan bij mensen zonder autisme. Door de prikkelgevoeligheid en moeite met sociale situaties is tijd voor zichzelf voor velen essentieel om spanning te reguleren. Zonder deze momenten van rust kan de balans snel verstoord raken, wat kan resulteren in vermoeidheid, prikkelbaarheid en zelfs lichamelijke klachten.
Uit onderzoek blijkt dat mensen met autisme die niet aan hun behoefte aan tijd alleen kunnen voldoen, meer kans hebben op burn-outklachten. Dit benadrukt hoe belangrijk het is dat de omgeving – zoals gezinsleden of partners – begrip heeft voor deze behoefte.
Wat kunnen we leren van aloneliness?
Het begrip aloneliness laat zien hoe belangrijk het is om een gezonde balans te vinden tussen tijd voor jezelf en tijd met anderen. Of je nu een relatie hebt of alleenstaand bent, het draait om het respecteren van je eigen grenzen en behoeften. De kunst is om tijd voor jezelf te beschouwen als een investering in je welzijn. Het is geen luxe, maar een noodzakelijke manier om op te laden en weer in balans te komen.
Het is nuttig om kleine momenten van rust in te bouwen in je dagelijkse leven, zelfs als je een drukke agenda hebt. Denk aan een korte wandeling, een moment zonder je telefoon of een hobby waar je helemaal in opgaat. Deze momenten van afzondering helpen niet alleen om spanning te verminderen, maar zorgen er ook voor dat je weer met energie en aandacht kunt omgaan met anderen.
In relaties kan het helpen om open te praten over de behoefte aan alleen-tijd. Als partners elkaar deze ruimte gunnen, kan dat uiteindelijk bijdragen aan een sterkere band. Het gaat erom dat je jezelf én elkaar de ruimte geeft om op te laden, zodat je met plezier en aandacht samen kunt zijn wanneer je daar echt voor kiest.
Coplan, R. J., et al. (2019). Seeking more solitude: Conceptualization, assessment, and implications of aloneliness. Personality and Individual Differences, 148, 17-26. https://doi.org/10.1016/j.paid.2019.05.020
Littman-Ovadia, H. (2019). Doing–being and relationship–solitude: A proposed model for a balanced life. Journal of Happiness Studies: An Interdisciplinary Forum on Subjective Well-Being, 20(6), 1953–1971. https://doi.org/10.1007/s10902-018-0018-8
Swets, J. A., & Cox, C. R. (2022). Aloneliness predicts relational anger and aggression toward romantic partners. Aggressive behavior, 48(5), 512-523. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1002/ab.22044
Weinstein, N., Nguyen, T. V., & Hansen, H. (2021). What time alone offers: Narratives of solitude from adolescence to older adulthood. Frontiers in Psychology, 12, 714518. https://doi.org/10.1002/ejsp.2983
