In onze darmen leeft een enorm ecosysteem van micro-organismen, ook wel bekend als het darmmicrobioom. Hoewel bacteriën vaak de hoofdrol krijgen in onderzoeken naar darmgezondheid, is er een minder bekend deel van dit ecosysteem dat steeds meer aandacht krijgt: het mycobiome, oftewel de verzameling schimmels in onze darmen.
Schimmels maken maar een heel klein deel uit van het totale microbioom, ongeveer 0,1%. Toch spelen ze een belangrijke rol in hoe ons lichaam functioneert. Ze helpen bijvoorbeeld bij het reguleren van ons immuunsysteem en bij het behouden van een gezonde darmwand.
Het interessante aan het mycobiome is dat het, net als bacteriën, in balans moet zijn. Als bepaalde schimmels, zoals Candida albicans, de overhand krijgen, kan dit leiden tot een verstoring in de darmgezondheid. En die verstoring heeft niet alleen invloed op onze spijsvertering, maar kan ook ons brein en mentale welzijn beïnvloeden. Dit opent nieuwe deuren voor onderzoek naar de link tussen onze darmen en onze geestelijke gezondheid.
Wat hebben darmen met je brein te maken?
Je darmen en je brein staan in directe verbinding via de zogenaamde darm-hersenas. Dit is een complexe communicatieverbinding tussen je darmen en je centrale zenuwstelsel. Denk aan signalen die je lichaam doorgeeft via zenuwen, hormonen en immuuncellen. Een goed voorbeeld is hoe stress letterlijk op je maag kan slaan. Maar wat minder bekend is, is dat micro-organismen in je darmen ook een rol spelen in deze communicatie.
Schimmels in je darmen produceren stofjes die kunnen bijdragen aan ontstekingen, veranderingen in neurotransmitters (zoals serotonine) en zelfs hoe goed je hersenen functioneren. Als de balans in het mycobiome wordt verstoord – een fenomeen dat we dysbiose noemen – kan dit negatieve gevolgen hebben. Onderzoekers hebben bijvoorbeeld ontdekt dat een overmaat aan Candida-schimmels de darmwand kan beschadigen. Dit kan stoffen in de bloedbaan laten lekken die ontstekingen en mogelijk neuropsychiatrische problemen veroorzaken.
Schimmels en psychische stoornissen: wat weten we?
De laatste jaren is er steeds meer onderzoek gedaan naar de invloed van het mycobiome op psychische stoornissen. Hier zijn enkele belangrijke bevindingen:
Schizofrenie
Bij mensen met schizofrenie is ontdekt dat ze vaak minder diversiteit in hun darmmicrobioom hebben, inclusief hun mycobiome. Vooral de aanwezigheid van Candida albicans lijkt hierbij op te vallen. Deze schimmel kan ontstekingen in het lichaam veroorzaken en is in verband gebracht met ernstigere psychotische symptomen. Sommige studies suggereren dat het verminderen van Candida-overgroei, bijvoorbeeld met probiotica, kan bijdragen aan een betere mentale gezondheid.
Depressie en bipolaire stoornis
Bij mensen met depressie of een bipolaire stoornis is vaak een onbalans in de darmflora te zien. Een verhoogde aanwezigheid van Candida-schimmels kan bijdragen aan neuro-inflammatie, wat kan leiden tot stemmingsstoornissen. Er zijn aanwijzingen dat probiotica, die de balans in het darmmicrobioom herstellen, kunnen helpen bij het verminderen van depressieve symptomen.
Autisme en ADHD
Kinderen met autisme of ADHD hebben vaak last van maag- en darmklachten. Onderzoek heeft laten zien dat de diversiteit van schimmels in hun darmen vaak anders is dan bij kinderen zonder deze aandoeningen. Zo worden bepaalde schimmels, zoals Saccharomycetaceae, vaker gevonden in de darmen van kinderen met autisme. Dit kan bijdragen aan darmproblemen en mogelijk invloed hebben op gedrag en ontwikkeling.
Kan een dieet je mentale gezondheid verbeteren?
Het idee dat je dieet invloed kan hebben op je mentale gezondheid klinkt misschien te mooi om waar te zijn, maar er is steeds meer bewijs dat dit inderdaad zo is. Een studie naar een gemodificeerd mediterraan dieet liet zien dat dit niet alleen gunstig was voor het bacteriële microbioom, maar ook voor de schimmelgemeenschap in de darmen. Mensen met milde cognitieve stoornissen die dit dieet volgden, hadden minder schadelijke schimmels zoals Botrytis en meer nuttige soorten zoals Geotrichum.
Het aanpassen van je voeding kan dus een krachtig middel zijn om de balans in je mycobiome te herstellen. Voedingsmiddelen zoals knoflook, ui, en yoghurt met levende culturen kunnen helpen om overgroei van schimmels te voorkomen.
Nieuwe behandelingen: probiotica en meer?
Naast diëtaire aanpassingen wordt er ook gekeken naar andere behandelingen die specifiek gericht zijn op het mycobiome. Probiotica, vooral soorten zoals Saccharomyces boulardii, kunnen een positief effect hebben op de darmgezondheid door schadelijke schimmels te onderdrukken en de darmwand te versterken. Dit kan op zijn beurt ontstekingen verminderen en de communicatie tussen de darmen en het brein verbeteren.
Antischimmelmiddelen worden ook onderzocht als mogelijke behandelingsoptie voor bepaalde psychische stoornissen waarbij schimmelovergroei een rol speelt. Daarnaast biedt fecale microbiota-transplantatie (FMT), waarbij gezonde darmflora wordt overgebracht van een donor, veelbelovende resultaten in de strijd tegen schimmeldysbiose.
Hoe kun je zelf zorgen voor een gezonde darmflora?
Hoewel wetenschappelijk onderzoek nog bezig is met het volledig ontrafelen van de rol van het mycobiome, zijn er al simpele stappen die je zelf kunt nemen:
- Eet gevarieerd en kies voor vezelrijke voeding, zoals groenten, fruit en volkoren producten.
- Beperk suiker en alcohol, omdat deze bijdragen aan schimmelgroei.
- Overweeg probiotische supplementen of voedingsmiddelen, zoals yoghurt of kefir.
- Vermijd onnodig gebruik van antibiotica, omdat deze niet alleen bacteriën maar ook nuttige schimmels kunnen aantasten.
Door je darmgezondheid serieus te nemen, kun je mogelijk niet alleen je fysieke gezondheid verbeteren, maar ook je mentale welzijn ondersteunen. Welke veranderingen wil jij proberen? Deel je ervaringen hieronder of op ons forum!
Hadrich I, Turki M, Chaari I, et al. Gut mycobiome and neuropsychiatric disorders: insights and therapeutic potential. Front Cell Neurosci. 2025;18:1495224. Published 2025 Jan 8. doi:10.3389/fncel.2024.1495224