Turks

Culturele verschillen in zorgverwachting en -vraag bij Turkse Nederlanders

Mentale gezondheid wordt niet overal ter wereld op dezelfde manier begrepen. In Nederland, waar een individualistische cultuur de norm is, worden psychische problemen vaak als iets persoonlijks gezien. De oplossing ligt meestal in individuele therapie of medicatie. In collectivistische culturen, zoals de Turkse, wordt gezondheid echter vaak bekeken vanuit de groep: als iemand ziek is, heeft dat impact op het gezin en de bredere gemeenschap.

Dit verschil in perspectief beïnvloedt hoe ADHD en depressie worden gediagnosticeerd en behandeld. ADHD wordt bij Turkse kinderen minder vaak gediagnosticeerd dan bij Nederlandse kinderen. Depressie daarentegen wordt wél als problematisch ervaren, maar Turkse cliënten haken vaker af bij behandeling. Hoe komt dat?

ADHD-diagnose niet altijd welkom

In veel Nederlandse gezinnen wordt druk en impulsief gedrag snel als problematisch ervaren. Ouders zoeken dan hulp en een diagnose kan leiden tot begeleiding of medicatie. Bij veel Turkse gezinnen ligt dit anders.

Een druk kind is gewoon een energiek kind

Veel Turkse ouders beschouwen druk en impulsief gedrag niet als iets om je zorgen over te maken. Zeker bij jongens kan het zelfs als positief worden gezien: ze zijn ‘levendig’ en ‘stoer’. Daarnaast zijn Turkse opvoedstijlen over het algemeen minder strikt, wat betekent dat er minder druk is om kinderen zich op een specifieke manier te laten gedragen.

Een ADHD-diagnose kan leiden tot zorgen over hoe anderen het kind zien. Ouders vrezen dat hun kind gestigmatiseerd wordt en later minder kans maakt op een goede baan of huwelijkspartner. Binnen de Turkse gemeenschap is sociale acceptatie namelijk erg belangrijk. Ouders maken zich zorgen dat hun kind als ‘moeilijk’ wordt bestempeld, wat negatieve gevolgen kan hebben voor hun toekomst.

Turkse

Sommige Turkse ouders wantrouwen het Nederlandse schoolsysteem als het gaat om ADHD-diagnoses. Ze zijn bang dat een label hun kind beperkt in zijn kansen, bijvoorbeeld doordat het onterecht wordt doorverwezen naar een lager schoolniveau of speciaal onderwijs. Er zijn verhalen van ouders die het gevoel hebben dat hun kind strenger beoordeeld wordt omdat het een migratieachtergrond heeft.

Depressie

In tegenstelling tot ADHD wordt depressie binnen de Turkse gemeenschap wél als een serieus probleem gezien. Dit heeft te maken met de impact die depressie heeft op sociale relaties. In een cultuur waarin de groep centraal staat, wordt een persoon die zich terugtrekt en somber is als ‘afwezig’ ervaren, wat de harmonie in de gemeenschap verstoort.

“Waar is hij? Waarom horen we niets van hem?”

Wanneer iemand met depressie zich terugtrekt, valt dit meteen op. Familieleden en vrienden gaan op zoek naar de persoon, proberen contact te leggen en bieden steun. Dit sociale vangnet speelt een grote rol in hoe depressie wordt ervaren en aangepakt.

Waarom cognitieve gedragstherapie niet werkt

In Nederland is cognitieve gedragstherapie (CGT) de standaardbehandeling voor depressie. Daarbij wordt gekeken naar negatieve denkpatronen en hoe die veranderd kunnen worden. Maar Turkse cliënten verwachten vaak een andere aanpak.

Veel Turkse mensen zoeken iemand om hun problemen bij te ventileren, zonder direct een oplossing te hoeven bedenken. Wanneer een psycholoog hen huiswerk geeft of vraagt om zelf actie te ondernemen, kan dit als frustrerend worden ervaren.

“Ik wilde gewoon praten, maar ik kreeg opdrachten,”

Bovendien ligt de oorzaak van depressie vaak in relationele problemen. In Turkije is het gebruikelijk om bij conflicten een bemiddelaar in te schakelen, zoals een familielid of een gerespecteerd persoon uit de gemeenschap. Dit botst met de Nederlandse aanpak, waarin de cliënt zelf het conflict moet oplossen.

De impact van culturele misverstanden in de geestelijke gezondheidszorg

De verschillen in perspectief leiden tot misverstanden tussen Turkse cliënten en Nederlandse zorgverleners. Turkse cliënten voelen zich vaak niet begrepen en haken af bij de behandeling. Nederlandse professionals kunnen op hun beurt het idee krijgen dat hun Turkse cliënten ‘niet gemotiveerd’ zijn of ‘niet in therapie geloven’.

“Ze doen niets met mijn adviezen”

Een veelgehoorde klacht van Nederlandse zorgverleners is dat Turkse cliënten therapie niet serieus nemen. Ze volgen adviezen niet op, ondernemen geen actie en komen niet terug. Wat hierbij over het hoofd wordt gezien, is dat deze cliënten een andere verwachting hebben van hulpverlening. Zij hopen op praktische oplossingen of bemiddeling, en raken teleurgesteld als deze niet worden geboden.

Turkse

Wanneer therapie niet aansluit bij de verwachtingen van de cliënt, neemt de kans op uitval toe. In Nederland draait CGT om zelfreflectie en zelfredzaamheid. In de Turkse gemeenschap wordt echter verwacht dat problemen gezamenlijk worden opgelost. Dit verschil kan ertoe leiden dat Turkse cliënten zich niet gehoord voelen en stoppen met therapie.

Hoe kan de zorg beter aansluiten?

Om de geestelijke gezondheidszorg toegankelijker te maken voor Turkse Nederlanders, kunnen zorgverleners enkele aanpassingen doen:

  • Voorzichtig omgaan met ADHD-labels: Bij zorgen over ADHD-symptomen kan het helpen om eerst in gesprek te gaan met ouders over gedragsproblemen zonder direct een label te plakken. Het benadrukken van de praktische voordelen van begeleiding, zonder stigma, kan helpen om de drempel te verlagen.
  • Meer aandacht voor bemiddeling bij depressie: In plaats van alleen CGT aan te bieden, kunnen zorgverleners overwegen om mediationtechnieken in te zetten bij relationele problemen. Dit sluit beter aan bij de verwachtingen van Turkse cliënten en kan de therapietrouw verbeteren.
  • Cultuursensitieve training voor zorgverleners: Zorgverleners die zich bewust zijn van culturele verschillen, kunnen hun aanpak beter afstemmen. Door actief te luisteren naar de verwachtingen van de cliënt en hierop in te spelen, kan de zorg effectiever worden.

Culturele verschillen spelen een grote rol in hoe ADHD en depressie worden ervaren en behandeld. Terwijl ADHD vaak niet als een probleem wordt gezien en een diagnose wordt vermeden, wordt depressie juist als ernstig ervaren, maar sluit de Nederlandse behandeling niet altijd goed aan. Door meer cultuursensitieve zorg te bieden, kunnen we ervoor zorgen dat meer Turkse Nederlanders de hulp krijgen die ze nodig hebben.

Yildiz I, Rommes E, Das E. Cultural differences in diagnosis and treatment perceptions: Turkish collectivistic representations of common mental disorders. Int J Qual Stud Health Well-being. 2025;20(1):2459353. doi:10.1080/17482631.2025.2459353

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *