Burnout kennen we als een toestand van extreme vermoeidheid door langdurige stress. Maar autistische burnout is iets anders. Dit is een diepgaande fysieke en mentale uitputting die ontstaat doordat iemand voortdurend over zijn of haar grenzen gaat in een neurotypische wereld.
Mensen met autisme ervaren dagelijkse overprikkeling door geluid, licht, sociale verwachtingen en plotselinge veranderingen. Daarnaast hebben ze vaak het gevoel zich te moeten aanpassen om te voldoen aan de normen van hun omgeving. Dit constante camoufleren kost enorm veel energie. Uiteindelijk kan dit leiden tot een situatie waarin iemand volledig uitgeput raakt, zich sociaal terugtrekt en zelfs basale vaardigheden tijdelijk verliest.
Waarom is autistische burnout zo onderbelicht?
Ondanks dat veel autistische mensen ermee te maken krijgen, wordt autistische burnout vaak niet herkend door zorgverleners. Een van de redenen is dat het fenomeen nog weinig onderzocht is en niet in de DSM-5 staat. Daarnaast hebben autistische mensen geleerd om hun moeilijkheden te verbergen, waardoor de ernst van hun klachten vaak wordt onderschat.
Autistische burnout is geen modewoord, maar een serieuze aandoening die een enorme impact heeft op het leven van mensen met autisme en hun omgeving. Het is hoog tijd dat hier meer erkenning en begrip voor komt, zowel in de zorg als in de maatschappij. Alleen dan kunnen we samen werken aan een inclusievere en gezondere toekomst voor iedereen.
Ook de omgeving draagt bij aan dit gebrek aan erkenning. Autistische volwassenen die eerder ‘goed functioneerden’, krijgen vaak te horen dat ze zich ‘niet moeten aanstellen’ als ze ineens niets meer aankunnen. Dit gebrek aan begrip maakt het herstelproces moeilijker en de wanhoop van betrokkene kan tot depressie en zelfs suïcidale gedachten leiden.
Signalen en symptomen
Autistische burnout uit zich op verschillende manieren. De meest voorkomende symptomen zijn:
- Extreme vermoeidheid die niet verdwijnt na rusten.
- Toegenomen sensorische overprikkeling (bijvoorbeeld licht en geluiden niet meer kunnen verdragen).
- Sociale terugtrekking (geen energie meer hebben om gesprekken te voeren of contact te onderhouden).
- Verminderde cognitieve vaardigheden (moeite met spreken, nadenken of dagelijkse taken uitvoeren).
- Toegenomen emotionele instabiliteit (angst, depressieve gevoelens en prikkelbaarheid).
Bij vrouwen en kinderen wordt autistische burnout nog vaker gemist. Vrouwen hebben vaak jarenlang hun autisme gecamoufleerd, waardoor de klap extra hard aankomt als ze dat niet meer volhouden. Kinderen uiten hun overbelasting soms via woedeaanvallen, regressie in vaardigheden of schooluitval.
Burnout bij ouders
Ouders van autistische kinderen lopen een groot risico op burnout. De continue zorg, de strijd om passende ondersteuning en de onzekerheid over de toekomst eisen hun tol. Veel ouders moeten bovendien opboksen tegen onbegrip van familie, school en instanties.
Moeders zijn extra kwetsbaar, vooral als zij zelf ook autistische kenmerken hebben. Ze krijgen vaak de grootste zorgtaken toebedeeld en hebben minder tijd voor zichzelf. Studies tonen aan dat ouders van autistische kinderen vaker kampen met angststoornissen, depressies en een verhoogd stressniveau.
Docenten en therapeuten
Niet alleen autistische mensen en hun families ervaren burnout. Ook professionals die met autistische kinderen en volwassenen werken, lopen risico.
Docenten krijgen weinig training in autisme en voelen zich vaak machteloos bij het ondersteunen van leerlingen met speciale behoeften. Het gebrek aan middelen en personeelsgebrek maakt het werk extra zwaar. Dit leidt tot stress, emotionele uitputting en in sommige gevallen zelfs tot het verlaten van het onderwijs.
Therapeuten en zorgverleners ervaren een vergelijkbare druk. Ze willen helpen, maar werken vaak onder slechte arbeidsomstandigheden, met hoge verwachtingen van ouders en onvoldoende erkenning van hun eigen grenzen. Zonder goede ondersteuning kunnen ook zij opbranden.
Praktische handvatten voor herstel en preventie
Hoewel autistische burnout zwaar is, zijn er manieren om het te voorkomen of te verlichten.
- Grenzen herkennen en respecteren: leer signalen van overbelasting vroeg te herkennen en geef jezelf toestemming om rust te nemen.
- Creëer een prikkelarme omgeving: minimaliseer geluid, licht en andere stressfactoren.
- Vermijd overmatige aanpassing: probeer niet altijd te camoufleren en zoek veilige ruimtes waar je jezelf kunt zijn.
- Rust en herstel nemen serieus: structureer je dag met voldoende hersteltijd en rustmomenten.
- Zoek begripvolle steun: lotgenotencontact kan enorm helpen om je minder alleen te voelen en praktische tips te krijgen.
Voor ouders, docenten en professionals is het belangrijk om ondersteuning te zoeken, verwachtingen realistisch te houden en te investeren in zelfzorg. Want wie goed voor zichzelf zorgt, kan er ook beter zijn voor anderen.
Ruggieri V. Autismo y burnout. El agotamiento en las personas autistas, sus familias, docentes y terapeutas [Autism and burnout]. Medicina (B Aires). 2025;85 Suppl 1:63-68.
