Een kind dat gloeiend heet aanvoelt, rode wangen heeft en suf op de bank hangt: voor veel ouders is dat meteen reden tot ongerustheid. Koorts voelt bedreigend. Toch is koorts in de meeste gevallen geen vijand, maar juist een teken dat het lichaam hard aan het werk is. Het immuunsysteem zet de thermostaat omhoog om indringers zoals virussen en bacteriën minder kans te geven.
In Nederland en België leren ouders al vroeg dat koorts op zichzelf geen ziekte is, maar een symptoom. Het lichaam geeft hiermee aan dat er iets aan de hand is. Vaak gaat het om een onschuldige infectie, zoals een verkoudheid of buikgriep. Koorts helpt daarbij juist mee in de strijd.
Toch blijft het spannend. Een baby van een paar maanden met hoge koorts voelt anders dan een kleuter die nog vrolijk rondrent ondanks een verhitte kop. Ouders worstelen vaak met de vraag: ingrijpen of laten gaan?
De paracetamol-paniek
Paracetamol is wereldwijd het meest gebruikte pijn- en koortsverlagende middel bij kinderen. Toch duiken er regelmatig zorgwekkende verhalen op. Zo zou paracetamol tijdens de zwangerschap of in de vroege kindertijd het risico op autisme of ADHD verhogen. Zulke claims gaan als een lopend vuurtje rond op sociale media.
Trumps oorzaak van autisme is paracetamol: klopt dat?
De aantrekkingskracht van die verhalen is begrijpelijk. Ouders willen het beste voor hun kind en zoeken verklaringen als er iets misgaat. Een simpele boosdoener aanwijzen voelt veiliger dan accepteren dat veel aandoeningen complexe, deels genetische oorzaken hebben. Maar wetenschappelijk bewijs ontbreekt meestal of is zwak.
Net als bij veel andere “gezondheidsangsten” zie je dat er vaak één suggestieve studie wordt aangehaald, zonder rekening te houden met vervolgonderzoek of methodologische zwaktes. En dat kan leiden tot hardnekkige misverstanden, zeker online.
Wat zegt de wetenschap echt over paracetamol?
Gelukkig is paracetamol een van de best onderzochte medicijnen ter wereld. Het middel wordt al tientallen jaren gebruikt en staat bekend als veilig, zolang je de juiste dosering aanhoudt. Huisartsen, kinderartsen en apothekers in Nederland en België beschouwen paracetamol als eerste keus bij pijn en koorts.
Er zijn studies die een verband suggereren tussen paracetamolgebruik tijdens de zwangerschap en een verhoogd risico op gedragsproblemen bij kinderen. Maar die verbanden zijn niet eenduidig en worden vaak beïnvloed door andere factoren, zoals de reden waarom paracetamol überhaupt werd gebruikt (bijvoorbeeld bij infecties of pijn).
Overdosering is wél gevaarlijk. Een te hoge dosis kan de lever ernstig beschadigen. Daarom is het zo belangrijk de bijsluiter te volgen en nooit ‘voor de zekerheid’ extra te geven. De kern: paracetamol is veilig bij juist gebruik, maar zoals bij elk medicijn geldt: meer is niet beter.
Onbehandelde koorts
Koorts is vaak nuttig, maar kan ook te hoog oplopen of te lang aanhouden. Dan ontstaat het risico dat een kind uitdroogt of in zeldzame gevallen koortsstuipen krijgt.
Een bekend voorbeeld: een kind van twee dat 40,5 °C koorts heeft en weigert te drinken. Dat kan snel gevaarlijk worden, omdat uitdroging bij jonge kinderen veel sneller optreedt dan bij volwassenen. Ook bij baby’s onder de drie maanden is koorts altijd reden om meteen een arts te bellen, omdat hun afweersysteem nog niet sterk genoeg is.
Het punt is dus niet dat paracetamol schadelijk zou zijn, maar dat ouders soms bang worden om het te geven, terwijl een te hoge of onbehandelde koorts juist de echte bedreiging vormt.
Hoe ga je verstandig om met koorts?
Een praktische vuistregel: kijk niet alleen naar de thermometer, maar vooral naar het kind. Als je kind 39 graden koorts heeft maar nog vrolijk speelt en goed drinkt, hoef je meestal niets te doen. Ligt je kind daarentegen lusteloos op de bank, dan kan paracetamol verlichting bieden. Het verlaagt de koorts én verlicht pijn of ongemak.
Artsen benadrukken dat het doel van paracetamol niet is om de koorts per se weg te nemen, maar om het kind comfortabeler te maken. Een lagere temperatuur helpt vaak ook om beter te slapen en te drinken, wat het herstel bevordert.
In Nederland adviseren huisartsen dat je bij twijfel altijd mag bellen. In België geeft Kind & Gezin richtlijnen: bij baby’s jonger dan drie maanden direct arts inschakelen, bij oudere kinderen letten op alarmsymptomen zoals benauwdheid, sufheid of het weigeren van vocht.
Feiten en misverstanden in Nederland en België
Rond koorts doen heel wat misverstanden de ronde. Enkele hardnekkige:
- “Koorts is altijd gevaarlijk.” Niet waar: koorts is meestal nuttig en onschuldig.
- “Een kind moet koorts uitzweeten.” Onnodig: beter is om rust te geven, voldoende vocht aan te bieden en het kind luchtige kleding aan te trekken.
- “Zodra er koorts is, moet je paracetamol geven.” Klopt niet: alleen nodig bij ongemak, pijn of hoge temperatuur.
- “Afwisselen van paracetamol en ibuprofen werkt beter.” Artsen raden dit meestal af, omdat de kans op fouten bij doseren toeneemt.
Consultatiebureaus en huisartsen in Nederland, net als Kind & Gezin in België, benadrukken dat ouders vooral naar het gedrag van hun kind moeten kijken en niet panisch moeten reageren op een getal op de thermometer.
Samengevat
- Koorts is meestal een nuttige reactie van het lichaam.
- Paracetamol is veilig en effectief als je het juist gebruikt.
- Het echte risico ligt bij onbehandelde, langdurige of extreem hoge koorts.
- Kijk altijd naar hoe je kind zich voelt, niet alleen naar de temperatuur.
- Twijfel? Bel je huisarts of consultatiebureau.
Paniek over paracetamol is dus onnodig. Het echte gevaar zit niet in het middel, maar in het níet behandelen van een kind dat duidelijk lijdt onder zijn koorts.
