Onder de vele dingen die een vrouw zou moeten vermijden tijdens de zwangerschap, vallen ook antidepressiva.
Toch is het bewijs voor een verband tussen antidepressiva en autisme zwak. Onbehandelde depressie is echter gevaarlijk voor zowel de moeder als het kind.
Verhoogt het innemen van antidepressiva tijdens de zwangerschap de kans dat je kind autisme krijgt?
Misschien, maar zelfs als dat het geval is, is het risico klein. Verschillende studies hebben gekeken naar de medische dossiers van duizenden vrouwen om te zien of er een verhoogd aantal autismegevallen was bij kinderen van vrouwen die antidepressiva gebruikten tijdens de zwangerschap. Sommige van deze studies vonden een verdubbeling van de kans dat deze vrouwen een kind met autisme zouden krijgen. Vanwege het oorspronkelijke kleine risico op autisme, leidt deze toename echter nog steeds tot een laag absoluut risico.
Belangrijker nog, vrouwen die antidepressiva gebruiken, kunnen andere kenmerken hebben die verantwoordelijk zijn voor de verhoogde autismecijfers bij hun kinderen. Veel studies die rekening houden met deze kenmerken concluderen dat er geen risico is door de antidepressiva zelf.
Wat zijn deze andere kenmerken?
Een geschiedenis van depressie of andere psychiatrische aandoeningen bij een vrouw is gekoppeld aan een verhoogd risico op autisme bij haar kinderen. Vrouwen met ernstige depressie hebben meer kans om tijdens de zwangerschap antidepressiva te blijven gebruiken dan vrouwen met milde symptomen, waardoor eventuele vergelijkingen worden verstoord. Maternale stress, die kan voortkomen uit ernstige depressie, kan ook invloed hebben op de ontwikkeling van de foetus.
Twee vorig jaar gepubliceerde studies analyseerden gegevens van vrouwen die tijdens één zwangerschap antidepressiva hadden gebruikt, maar tijdens een andere zwangerschap niet. In elke studie bleken broers en zussen die in de baarmoeder waren blootgesteld aan antidepressiva, dezelfde kans op autisme te hebben als degenen die er niet aan waren blootgesteld. Deze bevindingen suggereren dat wanneer we rekening houden met de genetica of omgeving van de moeder, antidepressiva het risico op autisme bij haar kinderen niet verhogen.
Twee andere studies keken uitsluitend naar vrouwen met psychiatrische aandoeningen, waarvan slechts een deel antidepressiva bleef gebruiken tijdens de zwangerschap. De ene studie toonde geen risico aan in verband met antidepressiva toen onderzoekers vrouwen met psychiatrische aandoeningen vergeleken. De andere studie vond dat van elke 100 kinderen met een autisme-diagnose, er 2 mogelijk hun diagnose te danken hadden aan het gebruik van antidepressiva door de moeder tijdens de zwangerschap.
Een vrouw’s leeftijd, sociaal-economische status, opleidingsniveau en woonplaats (stedelijk of landelijk gebied, bijvoorbeeld) zijn allemaal factoren gebleken die invloed hebben op de autismecijfers bij haar kinderen. Zo verdween bijvoorbeeld in een studie waarin een verdubbeling van de kans met antidepressivagebruik werd gevonden, de associatie toen onderzoekers rekening hielden met 500 factoren, waaronder de eerder genoemde.
Vrouwen die gediagnosticeerd zijn met een medische aandoening kunnen specifiek gemotiveerd zijn om een autisme-diagnose voor hun kind te zoeken. Dit kan minder van belang zijn in studies die gegevens analyseren uit landen met universele gezondheidszorg.
Waar moet je op letten bij een studie die antidepressiva en autisme met elkaar verbindt?
De sterkste studies zijn gebaseerd op gegevens uit landen met universele gezondheidszorg en uitgebreide databases van geboorte- en medische dossiers. Deze databases stellen onderzoekers in staat trends te ontdekken bij honderdduizenden mensen. Ze houden niet alleen bij welke antidepressiva er worden gebruikt en welke autisme-diagnoses er gesteld worden, maar ook tal van andere factoren die invloed kunnen hebben op het risico op autisme.
Over het algemeen is het belangrijk om te controleren hoeveel vrouwen er in een studie zijn opgenomen en hoeveel kinderen er autisme hebben. Als een studie te weinig kinderen met autisme omvat, zullen de bevindingen niet statistisch significant zijn.
Alle studies zouden rekening moeten houden met verschillen tussen vrouwen die antidepressiva gebruiken tijdens de zwangerschap en vrouwen die dat niet doen. De beste studies zijn specifiek ontworpen om factoren die invloed kunnen hebben op de analyse, zoals eerder beschreven, aan te pakken.
Sommige studies kijken ook naar het verband tussen het gebruik van antidepressiva bij mannen en autisme bij hun kinderen. Deze gegevens geven inzicht in het genetische verband tussen depressie en autisme, omdat het medicijngebruik van de vader zijn kind niet direct kan beïnvloeden.
Welk soort studie zou aantonen dat antidepressiva gekoppeld zijn aan autisme?
Observatiestudies zullen mogelijk nooit definitieve resultaten kunnen opleveren. Naast de eerder genoemde factoren, worden in deze studies verschillende doses en soorten antidepressiva samengevoegd en kan er worden vertrouwd op onbetrouwbare zelfrapportages van antidepressivagebruik.
De enige manier om een verband aan te tonen zou zijn om een onderzoek op te zetten waarin een groep vrouwen antidepressiva krijgt en een andere groep een placebo. Maar zo’n studie zou onethisch zijn, omdat het zou betekenen dat een groep vrouwen die het mogelijk nodig hebben, geen medicatie krijgt. Dierstudies kunnen inzichten verschaffen. Het is echter moeilijk om autistisch gedrag bij dieren te documenteren.
Moeten vrouwen stoppen met het nemen van antidepressiva tijdens de zwangerschap?
Vrouwen die met deze vraag worstelen, moeten hun arts raadplegen. Het risico op autisme door het gebruik van antidepressiva is klein, als het al bestaat. Ernstige depressie tijdens de zwangerschap of daarna kan echter schadelijk zijn voor zowel de moeder als het kind. Maar de afweging van risico’s en voordelen voor de medicijnen zal voor elke vrouw verschillend zijn. Het is belangrijk om een open gesprek met een medisch professional te voeren en samen de beste beslissing te nemen op basis van individuele omstandigheden en behoeften.
