Sociale media en jongeren met autisme: Voor- en nadelen

De impact van sociale media op de geestelijke gezondheid van kinderen en adolescenten is een onderwerp dat de laatste tijd veel aandacht krijgt. Dr. Vivek Murthy, de Amerikaanse Surgeon General, heeft onlangs een advies uitgebracht over dit onderwerp. Hij beschouwt de toenemende prevalentie van geestelijke gezondheidsproblemen als de belangrijkste volksgezondheidscrisis van deze tijd.

Het gebruik van sociale media door jongeren tussen 13 en 17 jaar is wijdverspreid, met maar liefst 95% van deze groep die aangeeft sociale media te gebruiken. In zijn advies benadrukt Dr. Murthy zowel de positieve als negatieve effecten van sociale media en doet hij aanbevelingen voor beleidsmakers, ouders en onderzoekers met betrekking tot het gebruik van sociale media door jongeren. Deze aanbevelingen zijn vooral belangrijk voor kinderen en adolescenten met autisme.

Een positief aspect van sociale media is dat het autistische kinderen en jongeren kan helpen bij het maken van sociale verbindingen. Autistische mensen hebben vaak moeite met sociale interacties, en sociale media kunnen soms helpen bij het leggen van die verbindingen. Onderzoek suggereert dat autistische mensen een sterkere voorkeur hebben voor het gebruik van sociale media om sociale relaties aan te gaan in vergelijking met niet-autistische mensen. Sociale mediaplatforms kunnen autistische jongeren helpen een positieve gemeenschap van vrienden te vinden, inclusief mensen met wie ze specifieke interesses en hobby’s delen. Zulke gemeenschappen bieden mogelijkheden voor zelfexpressie en sociale steun. Het leggen van verbindingen met andere autistische individuen kan een positief gevoel van zelfidentiteit bevorderen en toegang geven tot rolmodellen met autisme.

Voor- en nadelen

Een recente systematische review, waarbij meer dan 3000 autistische jongeren en volwassenen werden betrokken, wees uit dat het gebruik van sociale media zowel voordelen als nadelen heeft. Voordelen die door mensen met autisme werden genoemd, waren onder andere de beperking van sociale signalen online en de mogelijkheid om de hoeveelheid stimulatie tijdens sociale interacties te reguleren.

Autistische mensen meldden echter ook dat dergelijke online interacties hun gevoelens van eenzaamheid niet verminderden en geen vervanging waren voor vriendschappen in persoon. Deze review wees ook uit dat de negatieve effecten van sociale media, waaronder cyberpesten, trollen en bedrog, ernstiger waren voor autistische mensen. Een andere review en meta-analyse van 17 onderzoeken wees uit dat autistische jongeren een groter risico lopen om slachtoffer te worden van verbaal pesten in vergelijking met hun niet-autistische leeftijdsgenoten. Onderzoek heeft aangetoond dat mensen die te maken hebben gehad met cyberpesten bijzonder kwetsbaar zijn voor de schadelijke effecten van sociale media op de geestelijke gezondheid.

Een ander nadeel is de negatieve weergave van autisme op sociale media. Uit een onderzoek bleek dat de inhoud op sociale media vaak stigmatiserend is in plaats van empowerment te bieden. Daarom kan het zoeken op sociale media om te begrijpen wat autisme is negatieve gevolgen hebben voor het zelfvertrouwen van een kind. Dit is met name zorgwekkend gezien de bekende effecten van sociale media op de geestelijke gezondheid. Onderzoek heeft aangetoond dat het gebruik van sociale media gedurende meer dan drie uur per dag de kans op depressie en angst bij adolescenten verdubbelt. Deze statistieken zijn bijzonder zorgwekkend voor autistische jongeren, die een hoger risico hebben op geestelijke gezondheidsproblemen dan de algemene bevolking. Meer dan 70% van de autistische jongeren heeft geestelijke gezondheidsproblemen, zoals depressie en angst. Overmatig of problematisch gebruik van sociale media kan deze kwetsbaarheden voor geestelijke gezondheidsproblemen bij autistische kinderen en adolescenten verergeren.

Ontwikkeling hersenen

Een ander punt dat in het rapport van de Surgeon General wordt besproken, is het mogelijke effect van sociale media op de ontwikkeling van de hersenen. De periode van 10 tot 18 jaar is een periode van snelle hersengroei, vooral voor de hersengebieden die betrokken zijn bij risicogedrag, beloningsgerichtheid en zelfregulatie. Sociale media kunnen de beloningspaden in de hersenen overmatig stimuleren, vergelijkbaar met wat er gebeurt bij verslaving. Onderzoek bij niet-autistische jongeren heeft aangetoond dat een verhoogd gebruik van sociale media de ontwikkeling van de amygdala en de prefrontale cortex kan beïnvloeden, hersengebieden die betrokken zijn bij emotieregulatie en gevoeligheid voor beloning. Deze hersengebieden blijken zich bij autistische individuen anders te ontwikkelen, waardoor de effecten van het gebruik van sociale media op deze hersengebieden mogelijk groter zijn bij autistische jongeren.

Kwaliteit nachtrust

Tot slot is uit onderzoek gebleken dat er een verband bestaat tussen het gebruik van sociale media en slaapproblemen. Autistische jongeren hebben een verhoogd risico op slaapproblemen, zoals moeite met in slaap vallen en vaak wakker worden gedurende de nacht. Deze slaapproblemen worden vermoedelijk veroorzaakt door verschillen in de genen die de biologische klok reguleren. Verstoord slapen bij autistische mensen kan ook verband houden met zintuiglijke gevoeligheden en de aanwezigheid van medische aandoeningen, zoals maag-darmproblemen, die ongemak veroorzaken. Ander onderzoek suggereert dat autisme verband houdt met verschillen in de niveaus van melatonine, een hormoon dat onze slaapcyclus reguleert. Het gebruik van sociale media kan de natuurlijke melatonineproductie verstoren vanwege het blauwe licht dat door schermen wordt uitgezonden. Slaapverstoring kan ook het gevolg zijn van opwindende of verontrustende inhoud op sociale media.

Wat kunnen ouders en verzorgers doen om de voordelen van sociale media te vergroten en de nadelen te verminderen?

1. Stel een mediagebruiksplan op. Autistische jongeren kunnen baat hebben bij duidelijke en concrete richtlijnen over het gebruik van sociale media, waaronder hoeveel tijd online gezond is en welke soorten inhoud gunstig of schadelijk zijn. Geef concrete voorbeelden en maak een geschreven of visueel overzicht van het mediagebruiksplan van uw gezin.
2. Informeer uw kind over de mogelijke gevaren van sociale media, zoals hoe ze negatieve en ongepaste inhoud kunnen herkennen, waaronder cyberpesten en bedrog, en het belang van het nooit prijsgeven van persoonlijke informatie online. Leg in eenvoudige bewoordingen uit wat pesten is, gebruik rollenspellen en concrete voorbeelden.
3. Moedig uw kind aan om u te vragen of specifieke inhoud geschikt is en om cyberpesten aan u te melden. Vertel uw kind om geen negatieve berichten te liken, door te sturen of te delen. Meld pesten aan de school, het online platform of de autoriteiten.
4. Minimaliseer of elimineer het gebruik van sociale media in de slaapkamer, vooral in de uren voor het slapengaan, om een goede nachtrust te bevorderen.
5. Moedig persoonlijke sociale interacties aan met familieleden en vrienden, waarbij activiteiten worden betrokken die uw kind leuk vindt.

Deze stappen kunnen jongeren met autisme helpen om optimaal gebruik te maken van de voordelen van sociale media, terwijl de mogelijke nadelen worden verminderd.

Als Autsider raden we aan om deel te nemen aan kleinschalige internetfora waar cyberpesters direct worden verwijderd. Naast ons eigen Autsider Forum zijn er ook andere opties beschikbaar.

Alonzo, R., Hussain, J., Stranges, S., & Anderson, K.K. (2021) Interplay between social media use, sleep quality, and mental health in youth. A systematic review. Sleep Medicine Reviews, 56: 101414.

Bakombo S, Ewalefo P, Konkle ATM (2023) The Influence of Social Media on the Perception of Autism Spectrum Disorders: Content Analysis of Public Discourse on YouTube Videos. Int J Environ Res Public Health, 20(4):3246.

Crone, E.A., & Konjin, E.A. (2018). Media use and brain development during adolescence. Nature Communications, 9 (1): 588.