Sinds de introductie van de sociaal-pragmatische communicatiestoornis (SPCD) in de DSM-5 in 2013, heeft er een discussie gewoed over de nuttigheid ervan bij de differentiële diagnose van andere klinische categorieën, zoals autisme en specifieke taalstoornis (SLI).
Inderdaad, de criteria voor SPCD delen een gemeenschappelijk tekort aan communicatie- en pragmatische vaardigheden met deze diagnostische entiteiten. Beschikbare beoordelingsinstrumenten lijken schaars en niet gevoelig genoeg om diagnostische criteria en klinische grenzen te verduidelijken. De in dit artikel besproken studie heeft als doel de bestaande literatuur over diagnostische screening voor SPCD te bekijken om verwarrende variabelen in de onderzochte domeinen, overlap met andere diagnostische entiteiten en het gebrek aan specificiteit van beschikbare beoordelingsinstrumenten in het identificeren van de kernstoornissen van de aandoening te benadrukken.
De Sociaal-Pragmatische Communicatiestoornis (SPCD) is een relatief nieuwe diagnostische categorie die werd geïntroduceerd in de DSM-5. Hier zijn enkele belangrijke aspecten van SPCD:
1. Kernkenmerken:
- Sociale communicatieproblemen: Mensen met SPCD hebben vaak moeite met het begrijpen en gebruiken van sociale signalen, zoals oogcontact, lichaamstaal, en gezichtsuitdrukkingen.
- Pragmatische taalproblemen: Ze kunnen moeite hebben met het passend gebruiken van taal in verschillende sociale situaties. Dit kan zich uiten in ongepaste onderwerpen aansnijden, moeite hebben met het nemen van beurten in een gesprek, of het niet begrijpen van dubbelzinnigheden en figuurlijk taalgebruik.
2. Differentiële Diagnose:
- Een van de belangrijkste uitdagingen bij SPCD is dat de symptomen kunnen overlappen met andere neurologische en ontwikkelingsstoornissen, zoals autisme, specifieke taalstoornis, en ADHD. Dit maakt het moeilijk om een nauwkeurige diagnose te stellen en de juiste behandeling te bepalen.
3. Diagnostische Criteria:
- Om de diagnose SPCD te stellen, moeten de symptomen significant genoeg zijn om het dagelijks functioneren te beïnvloeden, maar ze mogen niet volledig worden verklaard door een andere aandoening, zoals autisme.
4. Behandeling en Ondersteuning:
- De behandeling van SPCD kan verschillende elementen omvatten, zoals spraak- en taaltherapie, sociale vaardigheidstraining, en psycho-educatie. Het doel is om de communicatieve en sociale vaardigheden van het individu te verbeteren en hen te helpen effectiever te communiceren in verschillende situaties.
5. Onderzoek en Uitdagingen:
- SPCD blijft een onderwerp van discussie en onderzoek binnen de wetenschappelijke gemeenschap. Er is behoefte aan meer studies om de specifieke kenmerken en diagnostische criteria van deze stoornis beter te begrijpen.
De uitdaging van diagnose
Een van de meest opvallende bevindingen in het onderzoek naar SPCD is de moeilijkheid om een nauwkeurige differentiële diagnose te stellen. Ondanks verschillende perspectieven en kaders benadrukken alle auteurs de noodzaak van verder onderzoek op dit gebied en de ontwikkeling van beoordelingsinstrumenten die specifiek ingaan op de kernkenmerken van deze diagnostische entiteit.
Een interessant punt van discussie is of SPCD een milde vorm van autisme is, waarbij alle kinderen worden opgenomen die net onder de drempels vallen voor een ASS-diagnose. Sommige studies suggereren dit, maar dit idee vereist verder onderzoek, aangezien geen van de studies een uitgebreide beoordeling omvatte van verschillende domeinen zoals taal, pragmatiek, sociaal-emotioneel gedrag, repetitief gedrag en cognitieve vermogens.
Verschillende perspectieven
Er zijn verschillende perspectieven op SPCD. Sommige onderzoekers beschouwen het als een aparte diagnostische entiteit, terwijl anderen suggereren dat het eerder een transdiagnostische cluster van symptomen is dan een aparte aandoening. Deze tegenstrijdige opvattingen weerspiegelen de complexiteit van SPCD.
Een belangrijk probleem bij de diagnose van SPCD is het gebrek aan specifieke beoordelingsinstrumenten. Veel van de studies gebruikten instrumenten die oorspronkelijk waren ontwikkeld voor andere doeleinden en mogelijk niet alle relevante aspecten van sociale en pragmatische vaardigheden vastlegden. Dit gebrek aan specifieke instrumenten kan leiden tot misclassificatie van SPCD.
Het is opvallend dat enkele studies buiten de Engelse taal zijn uitgevoerd, wat de variabiliteit in de literatuur verder vergroot. Culturele en taalkundige kenmerken kunnen van invloed zijn op communicatieve pragmatische vaardigheden en moeten daarom worden overwogen in toekomstig onderzoek.
Diagnostische criteria voor de sociaal-pragmatische communicatiestoornis (SPCD) zoals opgenomen in de DSM-5:
A. Een aanhoudend en opvallend tekort in het vermogen om sociale communicatie op een passende manier aan te gaan, te onderhouden en te begrijpen, die zich manifesteert in alle drie de volgende kenmerken:
- Deficiënties in het gebruik van meervoudige vormen van communicatie (bijvoorbeeld niet-functioneel gebruik van gebaren, beperkte non-verbale communicatie met anderen, tekortschietende deelname aan gesprekken).
- Moeite met het veranderen van communicatieve gedragingen om te voldoen aan de context of de behoeften van de gesprekspartner (bijvoorbeeld het aanpassen van taalstijl om zich aan te passen aan de gesprekspartner, of het om de beurt nemen in een gesprek).
- Moeite met het begrijpen van wat niet expliciet wordt gezegd (bijvoorbeeld het niet begrijpen van dubbelzinnigheden of figuurlijk taalgebruik, het niet begrijpen van indirecte verzoeken).
B. De communicatieproblemen zijn duidelijk merkbaar in sociale interacties en beïnvloeden het dagelijks functioneren.
C. De symptomen zijn niet beter te verklaren door een andere medische of neurologische aandoening (zoals hersenletsel of een andere neurologische aandoening) en worden niet verklaard door beperkte vaardigheid in de beheersing van de taal die passend is voor het individuele taalniveau.
D. De stoornis is aanwezig sinds de vroege kindertijd, maar kan pas volledig worden beoordeeld als de communicatieve eisen toenemen.
Overeenkomsten tussen SPCD en autisme:
- Problemen met sociale communicatie: Zowel SPCD als ASS worden gekenmerkt door problemen in sociale communicatie. Beide stoornissen kunnen leiden tot moeite met het begrijpen en gebruiken van sociale signalen, zoals oogcontact, lichaamstaal en gezichtsuitdrukkingen.
- Pragmatische taalproblemen: Zowel SPCD als ASS omvatten pragmatische taalproblemen, zoals moeite hebben met het passend gebruiken van taal in verschillende sociale situaties, het begrijpen van dubbelzinnigheden en figuurlijk taalgebruik, en het nemen van beurten in een gesprek.
- Vroege kinderjaren: Beide stoornissen hebben meestal hun oorsprong in de vroege kindertijd, hoewel ze mogelijk pas volledig kunnen worden beoordeeld als de communicatieve eisen toenemen.
- Invloed op dagelijks functioneren: Zowel SPCD als ASS hebben de potentie om het dagelijks functioneren te beïnvloeden, vooral in sociale interacties.
Verschillen tussen SPCD en autisme:
- Beperktere focus: SPCD is specifiek gericht op problemen met sociale communicatie en pragmatische taalvaardigheden, terwijl ASS een bredere reikwijdte heeft met inbegrip van sociale communicatieproblemen, repetitieve gedragingen, beperkte interesses en vaak sensorische gevoeligheid.
- Afwezigheid van herhalend gedrag: SPCD heeft geen kenmerken van herhalend gedrag, terwijl dit een prominent kenmerk is van ASS. Bijvoorbeeld, mensen met autisme kunnen repetitieve handelingen of interesses hebben.
- Overlapping van diagnostische criteria: SPCD is bedoeld als een onderscheidende diagnose van ASS, maar er kan overlap zijn in de symptomen, waardoor differentiële diagnose complex kan zijn.
- Gebrek aan beperkte interesses: Terwijl beperkte interesses een veelvoorkomend kenmerk zijn van ASS, zijn deze niet typisch aanwezig bij SPCD.
Het is belangrijk op te merken dat SPCD en autisme weliswaar overlappende symptomen hebben, maar dat ze als afzonderlijke diagnostische entiteiten worden beschouwd. Een grondige beoordeling door getrainde professionals is nodig om een nauwkeurige diagnose te stellen en het juiste behandelingsplan te bepalen.
Gabbatore I, Marchetti Guerrini A, Bosco FM. The fuzzy boundaries of the social (pragmatic) communication disorder (SPCD): Why the picture is still so confusing? Heliyon. 2023 Aug 9;9(8):e19062. doi: 10.1016/j.heliyon.2023.e19062. PMID: 37664706; PMCID: PMC10468801.
