Ouderschap is een uitdagende rol, gevuld met eindeloze takenlijsten, huishoudelijke verantwoordelijkheden, financiële lasten, en het managen van de mentale gezondheid van zowel het gezin als de persoonlijke relaties. Hoewel in veel gezinnen beide ouders hun bijdrage leveren, dragen moeders traditioneel vaak nog steeds de grootste mentale last. Dit constante probleemoplossende en planningsproces kan zelden worden uitgeschakeld.
Wat is ouderlijke uitputting?
Ouderlijke uitputting is een chronische staat van vermoeidheid die invloed kan hebben op het uitvoerend functioneren en het vermogen om zich langdurig te concentreren. Dit wordt verder gecompliceerd door factoren zoals bijvoorbeeld ADHD, medische problemen, financiële druk of bestaande mentale gezondheidsproblemen. Het ontstaat vaak wanneer de stress van het ouderschap excessief of chronisch wordt.
Symptomen van ouderlijke uitputting
De tekenen van uitputting kunnen lang onopgemerkt blijven, terwijl de focus ligt op het ‘voldoen aan de eisen van anderen’alle ballen in de lucht houden’. Dit kan bestaande mentale gezondheidsproblemen verergeren, het risico op middelenmisbruik vergroten en chronische pijn of andere gezondheidsproblemen intensiveren. Symptomen kunnen zijn:
- Verhoogd schreeuwen, uitbarstingen of conflicten met kinderen of anderen
- Terugtrekking uit sociale activiteiten
- Terugkerende gevoelens van schuld over het ouderschap
- Langdurige wrok of irritatie richting kinderen
- Frustratie en prikkelbaarheid
- Toename van angstgevoelens
- Symptomen van depressie, waaronder hopeloosheid
- Slaapproblemen
- Gevoelens van ontoereikendheid of zelfhaat
- Veranderingen in eet- of slaapgewoonten
- Aanhoudende gevoelens van uitputting
- Vermijden van ouderlijke taken
- Hoofdpijn of maag-darmklachten
Voor diegenen met ADHD kunnen bijkomende symptomen zijn:
- Overweldigd voelen of willen ontsnappen
- Verminderde productiviteit en prestaties
- Verminderd zelfvertrouwen
Hoe ouderlijke uitputting te overwinnen
Het overwinnen van ouderlijke uitputting begint met:
- Zelfcompassie
- Het verminderen van schuldgevoelens
- Grenzen stellen
- Taken delegeren
- Hulp vragen
Dit zijn essentiële onderdelen om je energie en welzijn te verbeteren. Belangrijk is om tijd vrij te maken voor zelfzorggewoonten die je ook voor je kinderen wenst, zoals:
- Voldoende slaap
- Tijd voor spel en creativiteit
- Gezonde voeding en beweging
- Momenten voor mindfulness en rust
Het stellen van grenzen aan je tijd en energie is cruciaal, en het beoefenen van dankbaarheid kan helpen om je mindset te herformuleren en de emotionele impact van uitputting te verlichten. Dankbaarheid kan paradoxaal lijken, maar het doelbewust beoefenen ervan kan op lange termijn je persoonlijkheid en stemming ten goede veranderen. Praktische manieren om dankbaarheid in je ouderschapsreis te integreren, zijn onder meer:
- Opschrijven van de sterke punten van je kind: Herfocus op wat je waardeert aan je kinderen.
- Je lichaam betrekken: Lachen is misschien niet het eerste waar je aan denkt bij stress, maar zelfs een kleine glimlach kan positieve signalen naar je hersenen sturen en helpen ontspannen.
Het kan moeilijk zijn om te zien hoe deze eenvoudige praktijken invloed kunnen hebben, maar de positieve impact is echt levensveranderend. Het bereiken van een staat van uitputting gebeurt niet van de ene op de andere dag, en het herstel ervan ook niet. Er is echter hoop, want elke inspanning maakt een verschil, en consistentie met grenzen stellen en je eigen behoeften prioriteren kan op termijn een positief effect hebben.
Maslach, Christina, and Mary E. Gomes. “Overcoming burnout.” Working for peace: A handbook of practical psychology and other tools 2 (2006): 43-49.
