Ondanks de toenemende aandacht en onderzoek, is er nog steeds geen goedgekeurde medicatie voor de kernsymptomen van ASS. Dit artikel bespreekt de bevindingen van een recente netwerk meta-analyse over farmacologische en supplementbehandelingen voor ASS, met als doel inzicht te geven in de effectiviteit en veiligheid van deze behandelingen.
ASS omvat een breed spectrum van aandoeningen die variëren in ernst en manifestatie. Kernsymptomen zijn onder meer:
- Sociale-communicatiemoeilijkheden: moeite met het aangaan en onderhouden van sociale relaties, beperkte oogcontact en beperkte emotionele uitdrukking.
- Repetitief gedrag: herhalende bewegingen of gedragingen, sterk gehecht zijn aan routines en ongebruikelijke intense interesses.
- Sensorische afwijkingen: over- of ondergevoeligheid voor zintuiglijke prikkels zoals geluid, licht of texturen.
Momenteel zijn gedragstherapieën de standaardbehandeling voor ASS. Medicijnen worden voornamelijk gebruikt om bijkomende symptomen zoals prikkelbaarheid, hyperactiviteit en slaapproblemen te behandelen, maar niet voor de kernsymptomen.
Onderzoeksmethode
De besproken meta-analyse onderzocht farmacologische en voedingssupplement-behandelingen voor ASS door gegevens van gerandomiseerde gecontroleerde onderzoeken (RCT’s) te combineren. De onderzoekers verzamelden gegevens uit meerdere databases, waaronder PubMed, EMBASE en ClinicalTrials.gov, tot november 2021. Ze analyseerden studies die zowel kinderen/adolescenten als volwassenen omvatten en gebruikten gestandaardiseerde meetinstrumenten om de effectiviteit van behandelingen op kernsymptomen zoals sociale-communicatie moeilijkheden en repetitief gedrag te beoordelen.
Bevindingen
Medicijnen bij kinderen/adolescenten:
- Aripiprazole: Toonde verbetering in sociale-communicatie moeilijkheden (SMD = 0.27) en repetitief gedrag (SMD = 0.48).
- Risperidone: Verbetert zowel sociale-communicatie moeilijkheden (SMD = 0.31) als repetitief gedrag (SMD = 0.60).
- Bumetanide: Toonde verbetering in repetitief gedrag (SMD = 0.35) en algehele kernsymptomen (SMD = 0.61).
- Atomoxetine: Verbetert repetitief gedrag (SMD = 0.49).
Medicijnen bij volwassenen:
- Fluoxetine: Toonde een aanzienlijke verbetering in repetitief gedrag (SMD = 1.20).
- Fluvoxamine: Verbeterde repetitief gedrag (SMD = 1.04).
- Oxytocin: Toonde matige verbetering in repetitief gedrag (SMD = 0.41).
- Risperidone: Verbeterde repetitief gedrag (SMD = 0.97).
Voedingssupplementen:
- Omega-3 vetzuren: Toonden enige indicaties van verbetering, maar de resultaten waren niet robuust.
- Probiotica: Hebben potentiële voordelen laten zien, maar de effectiviteit is nog niet sterk onderbouwd.
- Sulforafaan: Toonde enige voordelen, maar de resultaten zijn voorlopig en vereisen meer onderzoek.
Voor- en nadelen van de behandelingen
Positieve effecten:
- Medicijnen zoals aripiprazole en risperidone kunnen specifieke kernsymptomen van ASS verbeteren, zoals moeilijkheden met sociale-communicatie en repetitief gedrag.
- Sommige voedingssupplementen, zoals omega-3 vetzuren en probiotica, kunnen mogelijk bijdragen aan een verbetering van symptomen zonder de bijwerkingen van medicijnen.
Mogelijke bijwerkingen:
- Aripiprazole en risperidone: Kunnen bijwerkingen veroorzaken zoals gewichtstoename, sedatie en extrapiramidale symptomen (bewegingstoornissen).
- Atomoxetine: Kan leiden tot bijwerkingen zoals verminderde eetlust en slaapproblemen.
- Voedingssupplementen: Over het algemeen minder bijwerkingen, maar de effectiviteit en veiligheid moeten nog verder worden onderzocht.
Praktische implicaties
De bevindingen van dit onderzoek kunnen helpen bij het maken van geïnformeerde behandelingskeuzes voor ASS. Ouders en verzorgers kunnen samen met medische professionals overwegen welke behandelingsopties het meest geschikt zijn voor hun kind of zichzelf. Het is belangrijk om te overleggen met een arts voordat er nieuwe behandelingen worden gestart, vooral omdat de effectiviteit en veiligheid nog verder moeten worden bevestigd door grootschaliger en langduriger onderzoek.
Siafis S, Çıray O, Wu H, Schneider-Thoma J, Bighelli I, Krause M, Rodolico A, Ceraso A, Deste G, Huhn M, Fraguas D, San José Cáceres A, Mavridis D, Charman T, Murphy DG, Parellada M, Arango C, Leucht S. Pharmacological and dietary-supplement treatments for autism spectrum disorder: a systematic review and network meta-analysis. Mol Autism. 2022 Mar 4;13(1):10. doi: 10.1186/s13229-022-00488-4. PMID: 35246237; PMCID: PMC8896153.
