Het moderne leven lijkt soms een paradox. De technologische vooruitgang die we hebben bereikt, zou onze voorouders uit de 18e en 19e eeuw verbazen. We rijden in elektrische auto’s in plaats van op paarden, leven en werken in wolkenkrabbers in plaats van blokhutten, communiceren in real-time via AI-gestuurde smartphones in plaats van met handgeschreven brieven via de postkoets, en genieten van tv-uitzendingen van raketlanceringen door bedrijven als SpaceX.
Hoewel deze vooruitgang bijna absurd lijkt, kunnen we ondanks deze wonderen van moderniteit geen geluk of gezondheid ‘engineeren’. Onderzoek suggereert zelfs het tegenovergestelde: terwijl we exponentiële technologische vooruitgang boeken, gaan we achteruit in menselijk welzijn. Dit artikel onderzoekt waarom dat zo is en biedt praktische stappen om van de voordelen van moderniteit te genieten zonder onze gezondheid en geestelijke gesteldheid op te offeren.
Technologische vooruitgang en welzijn
De vooruitgang in technologie in de 21e eeuw is ongekend. We hebben nu toegang tot informatie, transport en communicatie zoals nooit tevoren. Toch blijkt dat deze vooruitgang niet hand in hand gaat met een verbetering van ons welzijn. In plaats daarvan zien we een toename van gezondheidsproblemen zoals obesitas, angst en depressie. Dit contrast tussen technologische vooruitgang en achteruitgang in menselijk welzijn roept de vraag op waarom moderne wonderen ons niet gelukkiger of gezonder maken.
Milieumismatch
Volgens de evolutionaire theorie overleven en reproduceren organismen die het best zijn aangepast aan hun omgeving. Maar wat gebeurt er als een organisme, zoals de mens, dat zich duizenden jaren heeft aangepast aan specifieke omgevingsuitdagingen, zijn omgeving radicaal verandert in slechts enkele decennia? Dit wordt een “milieumismatch” genoemd. Onze genen, die ons ooit hielpen overleven, kunnen nu contraproductief zijn in onze nieuwe omgeving. Bijvoorbeeld, onze voorkeur voor calorierijk voedsel was nuttig in tijden van schaarste, maar nu we in overvloed leven, draagt deze voorkeur bij aan obesitas en andere gezondheidsproblemen.
Hoewel we genieten van de gemakken van moderniteit, moeten we ons bewust zijn van de milieumismatch die ons welzijn bedreigt. Door bewust te kiezen voor een levensstijl die onze biologische natuur respecteert, kunnen we zowel de voordelen van moderne vooruitgang benutten als onze gezondheid en geluk behouden.
Gezondheidsproblemen
Een van de grootste gezondheidsproblemen van de moderne tijd is de snelle toename van overgewicht en ongezondheid. Onze genetische mechanismen, zoals vetcellen en hongerdriften, ontwikkelden zich om ons te beschermen tegen schaarste. In een omgeving van overvloed zijn deze mechanismen echter een nadeel geworden.
Naast fysieke gezondheidsproblemen zien we ook een toename van angst en depressie. Onze voorouders leefden deels als prooidieren en deels als jagers, waardoor een sterke gevoeligheid voor gevaar essentieel was. Dit leidde tot de ontwikkeling van krachtige emoties zoals angst om ons te beschermen tegen acute gevaren. In de moderne wereld staan deze emoties nog steeds voortdurend op scherp, wat leidt tot mentale gezondheidsproblemen.
Social media
Sociale media hebben een diepgaande invloed op ons leven en welzijn. Psychologen zoals Jonathan Haidt hebben uitgebreid gesproken over de schade die sociale media kunnen aanrichten. Vanuit een milieumismatchperspectief, engageert sociale media ons in virtuele relaties met grote aantallen onbekenden, terwijl we geëvolueerd zijn voor persoonlijke relaties met kleinere groepen. Deze virtuele relaties omzeilen alle biologische kenmerken die ons helpen optimale verbindingen met anderen te maken, wat voorspelbare negatieve gevolgen heeft.
Jan zit constant op sociale media. Hij voelt zich steeds meer geïsoleerd, ondanks het constante contact met anderen online. Zijn gevoelens van angst en depressie nemen toe omdat de oppervlakkige interacties via sociale media zijn behoefte aan diepgaande, persoonlijke relaties niet vervullen.
Oplossingen
Hoe kunnen we gezondheid en geluk bereiken in een wereld waarin we niet geëvolueerd zijn om te leven? Mogelijke technologische en medische oplossingen, zoals AI-robotcompanions en medische doorbraken, bieden hoop. Maar realistisch gezien kunnen we ook proberen negatieve impulsen van moderniteit te weerstaan en meer in overeenstemming met onze biologische natuur te leven. Dit omvat het baseren van onze voeding op echte voeding in plaats van bewerkt voedsel, het opnemen van gezonde vormen van acute stress zoals lichaamsbeweging en persoonlijke groei in ons leven, en het maximaliseren van persoonlijke relatietijd, vooral met goede vrienden en familie.
O’Hearn M, Lauren BN, Wong JB, Kim DD, Mozaffarian D. Trends and Disparities in Cardiometabolic Health Among U.S. Adults, 1999-2018. J Am Coll Cardiol. 2022 Jul 12;80(2):138-151. doi: 10.1016/j.jacc.2022.04.046.
