Cannabis is een verzamelnaam voor alle producten die afkomstig zijn van de Cannabis sativa-plant. Deze plant bevat meer dan 540 chemische stoffen. De meest bekende hiervan zijn de cannabinoïden THC (delta-9-tetrahydrocannabinol) en CBD (cannabidiol). THC is de stof die zorgt voor het bekende “high” gevoel en die het mentale functioneren kan beïnvloeden.
De term “wiet” wordt vaak gebruikt voor cannabisproducten die een hoge concentratie THC bevatten. Waar de THC-concentratie in de jaren ’60 vaak niet hoger was dan 1%, zijn moderne producten veel sterker. Bloemen (de ‘buds’) van cannabisplanten bevatten tegenwoordig vaak meer dan 15% THC, en geconcentreerde producten zoals wax en shatter kunnen een THC-gehalte hebben van wel 90% of meer.
De groeiende sterkte van cannabisproducten
Met de legalisatie van cannabis in veel landen is het aanbod van producten enorm toegenomen. Naast de traditionele bloemen zijn er nu concentraten zoals wax, shatter, en THC-diamanten. Deze producten bevatten vaak extreem hoge THC-niveaus:
- Wax: een zachte, wasachtige substantie met meer dan 60% THC.
- Shatter: een glasachtig concentraat dat kan breken en tot 90% THC bevat.
- Edibles: eetbare producten zoals gummies of chocolaatjes die doorgaans 5–10 mg THC per portie bevatten, maar verpakkingen kunnen tot 100 mg bevatten.
- Vape-cartridges: olie voor verdamping met een THC-gehalte van 50–95%.
Deze hoge concentraties maken de effecten van THC niet alleen sterker, maar ook minder voorspelbaar. Het gebruik van zulke producten brengt daarom grotere risico’s met zich mee voor de fysieke en mentale gezondheid.
Wat doet THC met het brein?
THC werkt in op het endocannabinoïde systeem in onze hersenen. Dit systeem speelt een rol bij functies zoals geheugen, leren, en emotionele regulatie. Vooral het hippocampusgebied, dat essentieel is voor geheugenopslag, wordt sterk beïnvloed door THC. Dit kan leiden tot problemen met leren en het onthouden van informatie.
Bij adolescenten, van wie de hersenen nog in ontwikkeling zijn, zijn de effecten van THC extra ingrijpend. Het gebruik van hoge doses THC in de tienerjaren kan blijvende veranderingen in de hersenstructuur veroorzaken. Dit kan zich uiten in:
- Verminderde grijze stof in de prefrontale cortex, wat planning en impulscontrole bemoeilijkt.
- Verminderde connectiviteit tussen hersengebieden, wat het coördineren van complexe taken moeilijker maakt.
Langdurig gebruik van cannabis kan ook leiden tot cognitieve achteruitgang en een daling in IQ-scores, zelfs als men later stopt met gebruik.
Psychische gezondheid en cannabis
Het gebruik van cannabis met hoge THC-concentraties wordt in verband gebracht met een verhoogd risico op psychische stoornissen. Onderzoek toont aan dat dagelijks gebruik van deze producten het risico op psychose, schizofrenie en depressie aanzienlijk verhoogt, vooral bij mensen die al genetisch kwetsbaar zijn.
Bij adolescenten is het risico nog groter. De ontwikkeling van psychische stoornissen zoals schizofrenie wordt gekoppeld aan het vroege gebruik van cannabis. Ook depressieve symptomen en suïcidale gedachten komen vaker voor bij jongeren die regelmatig cannabis gebruiken. Dit verband lijkt sterker te zijn in gebieden waar recreatief gebruik van cannabis is gelegaliseerd.
Adolescenten en THC: een blijvend effect op de hersenen
Tijdens de adolescentie ondergaan de hersenen belangrijke structurele veranderingen. De prefrontale cortex, verantwoordelijk voor besluitvorming en impulscontrole, ontwikkelt zich door tot in de vroege volwassenheid. THC verstoort deze ontwikkeling door:
- Versnelling van de uitdunning van de cortex.
- Vermindering van het volume van grijze stof.
- Veranderingen in witte stof, wat leidt tot slechtere verbindingen tussen hersengebieden.
Deze veranderingen hebben blijvende gevolgen. Jongeren die regelmatig cannabis gebruiken, presteren slechter op school, nemen vaker risicovolle beslissingen en hebben meer moeite met het reguleren van emoties. Sommige effecten blijven bestaan, zelfs na het stoppen met gebruik.
Lichamelijke gezondheid en cannabisgebruik
Naast mentale gevolgen heeft cannabisgebruik ook effecten op de lichamelijke gezondheid. THC verhoogt de hartslag en bloeddruk, wat gevaarlijk kan zijn voor mensen met hartproblemen. Acute situaties, zoals hartaanvallen of hartritmestoornissen, komen vaker voor bij zware gebruikers.
Ook de motoriek en reactietijd worden beïnvloed door THC. Dit verhoogt het risico op verkeersongevallen en andere ongelukken. Uit onderzoek blijkt dat hogere THC-niveaus leiden tot een grotere kans op fouten in het verkeer.
Hoe verder? Het belang van waarschuwen en reguleren
In Nederland zijn cannabisproducten deels geaccepteerd, maar waarschuwingslabels zijn vaak minimaal. Dit in tegenstelling tot bijvoorbeeld sigaretten of alcohol, waar duidelijke waarschuwingen standaard zijn. In de Verenigde Staten zijn de waarschuwingen voor cannabisgebruik vaak ook vaag, met teksten zoals “Buiten bereik van kinderen houden”.
Onderzoekers zoals Yasmin Hurd en Nora Volkow pleiten voor betere voorlichting en striktere regulering, vooral voor jongeren en kwetsbare groepen. Denk hierbij aan:
- Specifieke waarschuwingslabels over de risico’s van THC-gebruik voor de hersenen.
- Educatieve campagnes over de lange-termijngevolgen van cannabisgebruik.
- Beperking van de verkoop van ultrahoge THC-producten.
Hoewel cannabis therapeutische toepassingen kan hebben, zijn de risico’s van ultrahoge THC-producten duidelijk. Het is tijd om te investeren in educatie en regelgeving om de volksgezondheid te beschermen.
Hjorthøj C, Compton W, Starzer M, Nordholm D, Einstein E, Erlangsen A, Nordentoft M, Volkow ND, Han B. Association between cannabis use disorder and schizophrenia stronger in young males than in females. Psychol Med. 2023 Nov;53(15):7322-7328. doi: 10.1017/S0033291723000880. Epub 2023 May 4. PMID: 37140715; PMCID: PMC10719679.
National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine; Health and Medicine Division; Board on Population Health and Public Health Practice; Committee on the Public Health Consequences of Changes in the Cannabis Policy Landscape. Cannabis Policy Impacts Public Health and Health Equity. Boyle EB, Hurd YL, Teutsch SM, editors. Washington (DC): National Academies Press (US); 2024 Nov 14. PMID: 39602559.
Hurd YL, Ferland JN, Nomura Y, Hulvershorn LA, Gray KM, Thurstone C. CANNABIS USE AND THE DEVELOPING BRAIN: HIGHS AND LOWS. Front Young Minds. 2023 Aug;11:898445. doi: 10.3389/frym.2023.898445. Epub 2023 Aug 16. PMID: 37946933; PMCID: PMC10635559.
Valentino RJ, Volkow ND. Cannabis and Cannabinoid Signaling: Research Gaps and Opportunities. J Pharmacol Exp Ther. 2024 Oct 18;391(2):154-158. doi: 10.1124/jpet.124.002331. PMID: 39060161; PMCID: PMC11493439.
