Emoties vormen de kern van ons sociale leven. Ze helpen ons anderen te begrijpen en situaties juist in te schatten. Denk aan een glimlach die vreugde uitstraalt of een frons die teleurstelling verraadt. Onze gezichtsuitdrukkingen zijn een soort universele taal, belangrijk voor communicatie. Maar wat als je moeite hebt om emoties te herkennen of uit te drukken? Dit kan grote gevolgen hebben voor hoe je met anderen omgaat.
Onderzoekers zijn het erover eens dat gezichtsuitdrukkingen een cruciale rol spelen in sociale interactie. Ze laten zien hoe we ons voelen en helpen ons om op anderen te reageren. Voor sommige mensen, zoals degenen met autistische trekjes of gezichtsblindheid, is dit echter niet zo vanzelfsprekend. Hoe zit dat precies? Dit artikel duikt in de wetenschap achter emoties herkennen en uitdrukken, en waarom dit voor sommigen een uitdaging is.
Bredere autismefenotypen (BAP)
De term ‘bredere autismefenotypen’ (BAP) verwijst naar mensen zonder een autisme-diagnose die toch lichte autistische kenmerken vertonen. Deze kenmerken zijn vaak subtiel maar kunnen hun sociale interacties beïnvloeden. Denk hierbij aan moeite met communicatie, weinig flexibiliteit in denken of beperkte verbeeldingskracht.
BAP wordt gezien als een continuüm: sommige mensen hebben slechts één of twee kenmerken, terwijl anderen zich veel meer herkennen in autistische trekken. Onderzoekers gebruikten in een recente studie de ‘Autism Spectrum Quotient’ (AQ) om deze kenmerken bij neurotypische volwassenen te meten. Ze vonden dat mensen met een hogere AQ-score vaker moeite hebben met het herkennen en uitdrukken van emoties. Hoe meer autistische trekken iemand heeft, hoe groter de uitdaging om emoties goed in te schatten.
Hoe herken je emoties?
Het herkennen van emoties gebeurt vaak via gezichtsuitdrukkingen. Wetenschappers hebben vastgesteld dat er zes basisemoties zijn die universeel begrepen worden: blijdschap, verdriet, boosheid, angst, verrassing en walging. Maar waarom vinden we sommige emoties makkelijker te herkennen dan andere?
Uit onderzoek blijkt dat ‘blijdschap’ en ‘verrassing’ het eenvoudigst te herkennen zijn. Deze emoties zijn vaak duidelijk zichtbaar, met een brede glimlach of grote ogen. Emoties zoals ‘angst’ en ‘walging’ zijn subtieler en daardoor lastiger te interpreteren. Bovendien verschilt het per persoon hoe goed je emoties herkent. Mensen met meer autistische trekken maken bijvoorbeeld vaker fouten bij het interpreteren van negatieve emoties zoals boosheid of verdriet. Dit kan leiden tot misverstanden in sociale situaties.
Waarom is emoties uiten zo lastig?
Het correct uiten van emoties is niet alleen belangrijk voor hoe anderen ons zien, maar helpt ook bij het versterken van sociale banden. Toch is het niet voor iedereen even makkelijk om emoties uit te drukken. Sommige mensen voelen zich ongemakkelijk of ‘mechanisch’ als ze proberen emoties na te bootsen.
In een experiment werd onderzocht hoe goed mensen verschillende emoties konden imiteren. Het bleek dat ‘verrassing’ en ‘blijdschap’ het makkelijkst na te doen zijn, terwijl emoties zoals ‘angst’ en ‘boosheid’ veel lastiger waren. Interessant genoeg vertoonden mensen met meer autistische trekjes vaak minder precieze en minder spontane imitatie. Dit kan verklaren waarom sociale interacties voor hen soms ingewikkeld zijn.
De link tussen autistische trekjes en emotionele herkenning
Wat is precies de relatie tussen autistische trekjes en het herkennen van emoties? Onderzoekers hebben ontdekt dat mensen met een hogere AQ-score minder accuraat zijn in het herkennen van emoties. Vooral bij negatieve emoties zoals verdriet en boosheid worden vaker fouten gemaakt.
Daarnaast speelt verbeeldingskracht een belangrijke rol. Mensen met een minder goed ontwikkelde verbeelding – een kenmerk van autistische trekken – hebben meer moeite om gezichtsuitdrukkingen te interpreteren. Dit kan ertoe leiden dat subtiele signalen, zoals een frons of een kleine glimlach, over het hoofd worden gezien.
Gezichtsblindheid: Wat het betekent en hoe het je sociale leven beïnvloedt
Gezichtsblindheid, of prosopagnosie, is een aandoening waarbij mensen moeite hebben om gezichten te herkennen. Dit kan variëren van lichte problemen tot het helemaal niet herkennen van bekende gezichten. Hoewel prosopagnosie losstaat van autisme, komen de twee soms samen voor. Mensen met autistische trekjes geven in studies vaak aan ook moeite te hebben met gezichtsherkenning.
In een onderzoek werd een test gebruikt om deze problemen te meten: de ‘Twenty Item Prosopagnosia Index’ (PI20). Het bleek dat mensen met hogere scores op deze test ook minder goed waren in het herkennen van emoties. Dit suggereert dat gezichtsblindheid niet alleen invloed heeft op het herkennen van mensen, maar ook op hoe we emoties waarnemen.
De Twenty Item Prosopagnosia Index (PI20) is een zelfrapportagevragenlijst die wordt gebruikt om problemen met gezichtsherkenning te meten, met name bij mensen die mogelijk lijden aan developmental prosopagnosia (ook wel gezichtsblindheid genoemd). Dit is een aandoening waarbij iemand moeite heeft om gezichten te herkennen, ondanks een normaal gezichtsvermogen en cognitieve vaardigheden.
Belangrijkste kenmerken van de PI20
- Structuur:
De vragenlijst bevat 20 stellingen over dagelijkse ervaringen met gezichtsherkenning. De antwoorden worden gegeven op een 5-puntsschaal, variërend van ‘helemaal mee eens’ tot ‘helemaal mee oneens’.- Inhoud van de vragen:
- Positieve stellingen: Bijvoorbeeld, “Ik heb vaak moeite om gezichten te herkennen in films.”
- Omgekeerde stellingen: Deze zijn bedoeld om consistentie in antwoorden te waarborgen, zoals “Ik ben erg goed in het onthouden van gezichten.”
- Scores:
- De score varieert van 20 tot 100.
- Een hogere score wijst op meer problemen met gezichtsherkenning.
- Een score boven de 65 kan wijzen op developmental prosopagnosia.
- Gebruik:
- De PI20 wordt vaak gebruikt in onderzoek om gezichtsblindheid op te sporen of om het verband te bestuderen tussen gezichtsherkenning en andere cognitieve of neurologische eigenschappen, zoals autistische trekjes.
De PI20 is een eenvoudige en betrouwbare manier om deze uitdagingen te meten en kan nuttig zijn in zowel klinisch als onderzoeksmatig werk.
Kunnen we sociale vaardigheden verbeteren?
Gelukkig is er hoop voor mensen die moeite hebben met emoties herkennen of uitdrukken. Onderzoek toont aan dat training kan helpen. Door bijvoorbeeld regelmatig te oefenen met gezichtsuitdrukkingen kunnen mensen hun emotieherkenning verbeteren.
Daarnaast zijn er technologische hulpmiddelen, zoals apps en software, die feedback geven op hoe goed je emoties uitdrukt. Voor kinderen en volwassenen met autistische trekjes of gezichtsblindheid kan dit een waardevolle ondersteuning zijn. Hoewel er nog veel te ontdekken valt, biedt dit een veelbelovende weg naar betere sociale interacties.
Wang HT, Lyu JL, Chien SH. Dynamic Emotion Recognition and Expression Imitation in Neurotypical Adults and Their Associations with Autistic Traits. Sensors (Basel). 2024;24(24):8133. Published 2024 Dec 19. doi:10.3390/s24248133
