Moederschap is voor niemand simpel, maar voor vrouwen met autisme komt daar een extra laag complexiteit bij. Terwijl ze net als andere moeders hun best doen om een veilige, liefdevolle omgeving te creëren voor hun kinderen, lopen ze regelmatig tegen muren op. Die muren hebben namen als vooroordelen, overprikkeling en onbegrip van hulpverleners.
In een recente systematische review werden de ervaringen van 173 autistische moeders uit twaalf kwalitatieve studies samengebracht. Het onderzoek keek niet alleen naar de uitdagingen, maar ook naar de unieke krachten van deze moeders. Het resultaat? Een ontluisterend én hoopgevend beeld. Autistische moeders blijken vaak uiterst toegewijd en intuïtief, maar krijgen zelden de erkenning of steun die ze nodig hebben. In dit artikel duiken we in hun verhalen.
“Wat ben jij een slechte moeder“
“Ik werd uitgelachen door een verpleegkundige toen ik om stilte vroeg tijdens de bevalling,” vertelde een moeder. Anderen werden niet geloofd toen ze zeiden dat ze pijn hadden. Autistische moeders voelen zich vaak bekeken, beoordeeld of zelfs gewantrouwd door zorgverleners. Eén moeder hoorde letterlijk: “Hoe denk jij een kind te kunnen opvoeden als je zelf autistisch bent?”
Dit soort oordelen komt niet uit de lucht vallen. In onze maatschappij heerst nog steeds het idee dat autisme en moederschap moeilijk samen kunnen gaan. Dat is niet alleen pijnlijk, het is ook schadelijk. In het onderzoek bleek dat veel moeders zich daarom genoodzaakt voelen om hun autistische trekken te maskeren. Ze passen zich aan, gedragen zich sociaal wenselijk, slikken hun angsten en overprikkeling in – alleen maar om ‘normaal’ over te komen.
Maar dat masker weegt zwaar. Het leidt tot uitputting, schuldgevoelens en zelfs angst om open te zijn over hun diagnose. Sommige vrouwen kregen zelfs te maken met jeugdzorgonderzoeken, niet omdat ze hun kind verwaarloosden, maar omdat ze ‘anders’ communiceerden of zich onvoorspelbaar gedroegen in de ogen van buitenstaanders.
Toch zijn er ook moeders die zich uitspreken tegen deze verwachtingen. Ze weigeren zich te meten aan het plaatje van de ‘ideale moeder’ en kiezen bewust voor hun eigen aanpak. Of zoals een van hen zei: “Ik moeder op mijn manier – en daar ben ik trots op.”
Altijd aan, nooit pauze: De impact van overprikkeling en vermoeidheid
Veel autistische moeders gaven aan dat het moederschap bepaalde kenmerken van hun autisme versterkt. “Mijn sensorische gevoeligheden zijn sinds de geboorte van mijn kind door het dak gegaan,” vertelde een moeder. Denk aan huilende baby’s, felle verlichting in ziekenhuizen, onvoorspelbare geluiden op de speelplaats of aanrakingen tijdens borstvoeding. Alles komt harder binnen.
Dat is niet zomaar ‘lastig’ – het kan regelrecht verlammend zijn. Sommige moeders omschreven de kraamtijd als een sensorische nachtmerrie. Het constante ‘aanstaan’ zorgde voor paniek, woede-uitbarstingen of complete shutdowns waarin ze niets meer konden.
En dat zijn dan nog de fysieke prikkels. Tel daar de mentale belasting bij op – het organiseren van schooltaken, zorgen om sociale interacties, steeds veranderende routines – en je krijgt een constante stroom van overbelasting. De mentale rek raakt op.
Toch is er ook veel veerkracht. Moeders ontwikkelden creatieve strategieën om met overprikkeling om te gaan: noise cancelling koptelefoons, routines met rustmomenten, en zelfs codetaal met hun kind om snel grenzen aan te geven. Maar zonder begrip en aanpassingen van de buitenwereld blijft het dweilen met de kraan open.
Moederschap op eigen voorwaarden
Niet alles is kommer en kwel. Integendeel: veel autistische moeders gaven aan dat hun autisme hen ook juist hielp in het ouderschap. Sommigen noemden het zelfs hun superkracht. Ze noemden hun intense liefde voor hun kind, hun vermogen om diep in te tunen op wat hun kind nodig heeft, en hun focus op structuur en veiligheid.
Vooral bij moeders van neurodivergente kinderen was er vaak sprake van een ‘intiem begrip’. Ze herkenden signalen van overprikkeling, begrepen waarom hun kind op school uitviel, en konden anticiperen op lastige situaties. Eén moeder zei: “Ik wéét hoe het is om je overspoeld te voelen. Dus ik help mijn kind daar op een manier doorheen die een neurotypische moeder misschien niet zou bedenken.”
Ook routines en vaste gewoontes – vaak een comfortzone voor autistische mensen – bleken goed te werken binnen het gezin. Sommige moeders zetten hun behoefte aan controle om in een goed georganiseerde dagstructuur, waar het hele gezin van profiteerde. Anderen bouwden een veilige ‘bubbel’ waarin ze samen met hun kind konden groeien.
Dit betekent natuurlijk niet dat elke autistische moeder automatisch een perfecte opvoeder is – maar het toont wel dat er meer dan genoeg competentie en liefde is. Het probleem zit ‘m vaak niet in het moederschap zelf, maar in het botsen met systemen die daar geen ruimte voor laten.
Diagnoses, hulp en onbegrip
Veel van de ondervraagde moeders kregen pas laat in hun leven – vaak na de geboorte van hun kind – de diagnose autisme. Dit betekent dat ze jarenlang hun worstelingen niet konden plaatsen, zichzelf veroordeelden en zonder gepaste hulp hun weg moesten vinden.
Zorgverleners bleken vaak niet voorbereid op autistische moeders. Sommigen werden niet serieus genomen, anderen kregen standaardprogramma’s die totaal niet aansloten op hun belevingswereld. Ook in Nederland en België horen we regelmatig verhalen van moeders die zich miskend voelen door kraamzorg, jeugdgezondheidszorg of schoolmaatschappelijk werkers.
Hulpvragen werden vaak verkeerd begrepen. Een moeder die aangaf moeite te hebben met prikkels tijdens het voeden, kreeg het verwijt dat ze geen band had met haar kind. Een ander vertelde over hulpverleners die dachten dat ze depressief was, terwijl ze in feite overprikkeld was en tijd nodig had om tot rust te komen.
Wat duidelijk naar voren komt: er is dringend behoefte aan autismespecifieke zorg die vertrekt vanuit de kracht en kwetsbaarheid van deze moeders. En aan professionals die zich bewust zijn van hun eigen vooroordelen.
Wat kunnen we hiervan leren?
Het onderzoek laat zien dat autistische moeders niet zozeer falen, maar falend ondersteund worden. De meeste problemen ontstaan op het snijvlak van autistische beleving en neurotypische systemen: zorg, onderwijs, hulpverlening. En dat is geen individueel probleem – het is een maatschappelijk.
Wat zou er gebeuren als we ándere vormen van moederschap serieus nemen? Als we erkennen dat zorgzaam zijn niet altijd zichtbaar is in oogcontact of gezellig kletsen aan de schoolpoort? Als we ons afvragen: wat heeft deze moeder nodig – in plaats van: waarom doet ze niet zoals wij?
In Nederland en België begint de aandacht voor neurodivergent ouderschap te groeien. Maar er is nog een lange weg te gaan. Bijvoorbeeld naar betere voorlichting aan verloskundigen en jeugdartsen, autismespecifieke begeleiding tijdens en na de bevalling, en veilige plekken waar autistische moeders elkaar kunnen vinden.
De stem van autistische moeders verdient een plek in beleid en praktijk – niet als uitzondering, maar als waardevolle bron van kennis. Zij weten als geen ander hoe het is om je kind lief te hebben én jezelf overeind te houden in een wereld die jou niet altijd begrijpt.
Samengevat
- Autistische moeders ervaren het moederschap vaak intenser: zowel in positieve als in uitdagende zin.
- Ze worden vaak niet serieus genomen door zorgverleners en voelen zich daardoor miskend of zelfs gestigmatiseerd.
- Overprikkeling, perfectionisme en laat gestelde diagnoses maken het ouderschap extra zwaar.
- Hun autistische eigenschappen – zoals focus, empathie en behoefte aan structuur – kunnen juist ook een kracht zijn in het ouderschap.
- Meer autismespecifieke ondersteuning en maatschappelijke erkenning is dringend nodig.
Lockington DC, Gullon-Scott F. The Lived Experiences of Autistic Mothers: A Systematic Review and Thematic Synthesis of Qualitative Evidence. Autism Dev Lang Impair. 2025 Jul 7;10:23969415251343850. doi: 10.1177/23969415251343850. PMID: 40655268; PMCID: PMC12246537.
