Veel mensen weten dat ADHD te maken heeft met concentratieproblemen, impulsiviteit en emotionele regulatie, maar wist je dat je darmen daar misschien ook een rol in spelen? Ons darmmicrobioom – de verzameling van miljarden bacteriën in onze darmen – heeft invloed op de hersenen en daarmee mogelijk op ons gedrag.
Wetenschappers ontdekken steeds meer over deze connectie. De darm-hersen-as, zoals dit wordt genoemd, is een tweerichtingsverkeer: de hersenen kunnen de darmen beïnvloeden, maar andersom geldt dat ook. Sommige bacteriën produceren stoffen zoals serotonine en dopamine, die een belangrijke rol spelen bij stemming en gedrag. Dit roept de vraag op: als je de darmflora verandert, kan dat dan ook ADHD-symptomen beïnvloeden?
De MADDY-studie
Om hier meer over te weten te komen, voerden wetenschappers de MADDY-studie uit. Dit onderzoek keek naar de invloed van micronutriënten op het darmmicrobioom van kinderen met ADHD.
Wat hield de studie in?
- 44 kinderen met ADHD tussen de 6 en 12 jaar oud deden mee.
- Ze kregen gedurende 8 weken een supplement met 36 vitamines, mineralen en antioxidanten, of een placebo (een nepsupplement zonder werkzame stoffen).
- Na deze 8 weken kreeg iedereen de micronutriënten, ook de kinderen die eerst een placebo kregen.
- Gedurende het onderzoek werden er ontlastingsmonsters verzameld en geanalyseerd om de samenstelling van de darmflora te meten.
Het doel van de studie was om te kijken of de darmflora veranderde door de micronutriënten en of deze veranderingen verband hielden met verbeteringen in gedrag.
De gebruikte micronutriënten in de studie bestonden uit 36 ingrediënten, waaronder alle bekende vitamines, essentiële mineralen, antioxidanten, en een propriëtaire mix van aminozuren en kruiden. De exacte formule en doseringen zijn opgenomen in de supplementaire materialen van het (onder dit blogartikel geciteerde) conderzoek.
Belangrijke details over de dosering:
- Dagelijkse inname: 9 tot 12 capsules per dag.
- Doses boven de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid (ADH) voor zeven voedingsstoffen.
- Magnesium en niacine (vitamine B3) overschreden de Lowest Adverse Event Level (LOAEL), wat betekent dat ze boven de grens zitten waarbij mogelijke bijwerkingen kunnen optreden.
De placebo bevatte cellulose en 0,1 mg riboflavine (vitamine B2) per capsule om de urine te kleuren en de blindering te behouden. De totale riboflavinedosis in de placebo was 0,9–1,2 mg/dag, wat boven de ADH ligt voor kinderen van 4-8 jaar (0,6 mg/dag) en 9-13 jaar (0,9 mg/dag).
Veranderingen in de darmflora door micronutriënten
De onderzoekers zagen dat er duidelijke veranderingen optraden in de darmflora van de kinderen die de micronutriënten slikten.
Belangrijke bevindingen:
- De algehele diversiteit van de darmbacteriën nam toe bij de kinderen die micronutriënten kregen, terwijl die in de placebogroep gelijk bleef.
- De bacteriegroep Actinobacteriota nam af bij kinderen die het supplement gebruikten. Dit is interessant, omdat eerdere studies hebben aangetoond dat deze bacteriën bij sommige kinderen met ADHD juist verhoogd voorkomen.
- Twee specifieke bacteriefamilies Rikenellaceae en Oscillospiraceae, die butyraat produceren (een vetzuur met een mogelijk positieve invloed op de hersenen), namen toe bij kinderen die goed reageerden op de micronutriënten.
Deze resultaten suggereren dat de darmflora zich aanpast aan de extra voedingsstoffen en dat deze veranderingen misschien bijdragen aan gedragsverbeteringen bij sommige kinderen.
Werken micronutriënten voor alle kinderen met ADHD?
Niet alle kinderen reageerden even goed op de supplementen. Waarom?
- Individuele verschillen in de darmflora: Sommige kinderen hadden van nature al een andere samenstelling van bacteriën, waardoor de impact van de micronutriënten verschilde.
- Butyraat-producerende bacteriën als sleutelrol? Kinderen die goed reageerden op de micronutriënten hadden een grotere toename van bepaalde bacteriesoorten zoals Rikenellaceae en Oscillospiraceae. Dit suggereert dat de aanwezigheid van deze bacteriën een belangrijke factor kan zijn.
- Niet alleen de darmen, maar ook de hersenen tellen mee: Hoewel de darmflora invloed kan hebben, spelen ook genetische en omgevingsfactoren een rol in ADHD-symptomen.
Dit betekent dat niet elk kind met ADHD baat heeft bij extra micronutriënten, maar dat het wel een veelbelovende route is voor verder onderzoek.
Wat betekent dit voor de praktijk?
Hoewel de resultaten veelbelovend zijn, is het nog te vroeg om op basis hiervan standaard supplementen voor ADHD aan te raden. Toch kunnen deze inzichten nuttig zijn voor toekomstige behandelingen. Enkele praktische punten:
- Voeding en darmen zijn belangrijk: Een gevarieerd dieet met veel vezels, groenten en gefermenteerde producten kan bijdragen aan een gezonde darmflora.
- Probiotica en prebiotica? Onderzoek suggereert dat bepaalde probiotische supplementen, zoals die met butyraat-producerende bacteriën, mogelijk een positief effect hebben op ADHD.
- Gepersonaliseerde behandeling? In de toekomst zou het mogelijk kunnen zijn om via een darmflora-test te bepalen welke kinderen baat hebben bij bepaalde supplementen of dieetveranderingen.
Kunnen deze inzichten nuttig zijn in Nederland en België?
In Nederland en België wordt steeds meer aandacht besteed aan de invloed van voeding op mentale gezondheid. Toch zijn er nog weinig concrete aanbevelingen voor ADHD en darmgezondheid.
- Supplementen en voeding: Hoewel supplementen zoals omega-3 vetzuren en magnesium soms worden aangeraden bij ADHD, wordt de rol van het darmmicrobioom nog nauwelijks meegenomen in behandelingen.
- Onderzoek en bewustwording: Er is behoefte aan grootschaligere studies in Nederland en België om te zien of de bevindingen van de MADDY-studie ook hier gelden.
- Wat kunnen ouders doen? Ouders kunnen alvast letten op een gezond en vezelrijk dieet en eventueel in overleg met een arts bekijken of bepaalde supplementen zinvol zijn.
De resultaten van de MADDY-studie laten zien dat er een duidelijke connectie is tussen ADHD en darmbacteriën. Dit opent de deur naar nieuwe behandelmethoden, maar er is nog meer onderzoek nodig om te bepalen hoe deze kennis het beste in de praktijk kan worden gebracht.
Ast HK, Hammer M, Zhang S, et al. Gut microbiome changes with micronutrient supplementation in children with attention-deficit/hyperactivity disorder: the MADDY study. Gut Microbes. 2025;17(1):2463570. doi:10.1080/19490976.2025.2463570
