Medicatie is voor veel volwassenen met ADHD een effectieve manier om hun symptomen onder controle te krijgen. Toch stopt een aanzienlijk aantal mensen er vroegtijdig mee. Bijwerkingen zoals slapeloosheid, verminderde eetlust en stemmingswisselingen spelen daarbij een rol. Ook helpt medicatie niet bij iedereen even goed. Daarom gaan steeds meer volwassenen op zoek naar niet-medicamenteuze behandelingen. Maar wat werkt nu écht?
Uit recent onderzoek waarin 37 klinische studies met 2.289 deelnemers werden geanalyseerd, blijken er tien verschillende niet-medicamenteuze behandelingen voor ADHD bij volwassenen te zijn onderzocht. De kwaliteit van het bewijs varieert echter sterk. Sommige therapieën tonen veelbelovende resultaten, terwijl anderen nauwelijks effect lijken te hebben. Hoe sterker het wetenschappelijk bewijs, hoe groter de kans dat de therapie daadwerkelijk helpt.
| Behandeling | Korte termijn effect | Lange termijn effect |
|---|---|---|
| CGT (Cognitieve Gedragstherapie) | Zeer effectief | Bewezen effectief |
| Mindfulness (MBCT) | Matig effectief | Effect afnemend |
| Psycho-educatie | Kortdurend effectief | Beperkt bewijs |
| Neurofeedback | Geen significant effect | Geen significant effect |
| Non-invasieve hersenstimulatie (NIBS) | Matig effectief | Matig effectief |
| Zelf-alert training | Beperkt bewijs | Geen significant effect |
| Tai Chi | Zwak bewijs | Geen significant effect |
| Vitamine- en mineralensupplementen | Onvoldoende bewijs | Onvoldoende bewijs |
| Werkgeheugentraining | Geen significant effect | Geen significant effect |
| Fysieke beweging | Matig effectief | Beperkt bewijs |
CGT
Cognitieve gedragstherapie (CGT) blijkt de meest effectieve niet-medicamenteuze behandeling voor volwassenen met ADHD. CGT helpt niet alleen bij de kernsymptomen van ADHD (zoals aandachtsproblemen en impulsiviteit), maar ook bij bijkomende problemen zoals angst en depressie. De methode richt zich op het aanleren van praktische strategieën om beter om te gaan met afleiding, uitstelgedrag en emotionele schommelingen. Wat CGT zo krachtig maakt, is dat de effecten ook op lange termijn standhouden.
Mindfulness
Mindfulness-gebaseerde cognitieve therapie (MBCT) scoort ook goed, maar vooral voor mensen zonder bijkomende psychische klachten. Door meditatie en bewuste aandacht helpt deze methode om gedachten en gevoelens zonder oordeel te observeren. Dit kan helpen bij het verminderen van stress en het verbeteren van concentratie. Toch werkt het niet bij iedereen even goed, en de langetermijneffecten zijn minder overtuigend dan bij CGT.
Beweging, voeding en breintraining
Beweging, zoals Tai Chi, zou volgens sommige studies kunnen helpen bij ADHD-symptomen, maar het bewijs is nog zwak. Hetzelfde geldt voor voedingssupplementen en vitaminebehandelingen. Werkgeheugentraining, waarbij je met computeroefeningen je concentratie zou verbeteren, lijkt volgens het onderzoek nauwelijks effect te hebben. Veel van deze methoden kunnen indirect helpen (bijvoorbeeld door stress te verminderen), maar zijn geen vervanging voor bewezen effectieve therapieën zoals CGT.
Tai Chi, ook wel Tai Chi Chuan, is een oude Chinese bewegingskunst die vaak wordt beoefend als een vorm van meditatie in beweging. Het combineert langzame, vloeiende bewegingen met diepe ademhaling en een gerichte mentale focus. Tai Chi vindt zijn oorsprong in de traditionele Chinese krijgskunst, maar wordt tegenwoordig vooral beoefend vanwege de gezondheidsvoordelen. kenmerken zijn o.a.:
- Langzame, gecontroleerde bewegingen die soepel in elkaar overlopen.
- Diepe ademhaling en ontspanning staan centraal.
- Focus op balans en lichaamshouding om energie (Qi) vrij te laten stromen.
- Meditatieve en mentale component die stress helpt verminderen.
Tai Chi wordt wereldwijd geprezen om de te ervaren positieve effecten op lichaam en geest, waaronder:
- Verbetering van balans en coördinatie.
- Stressvermindering en ontspanning.
- Verbeterde concentratie en mentale helderheid.
- Versterking van spieren en gewrichten.
- Vermindering van chronische pijn, zoals bij artritis en fibromyalgie.
Tai Chi is geschikt voor alle leeftijden en kan zowel individueel als in groepsverband worden beoefend.
In Nederland en België is CGT de meest gangbare niet-medicamenteuze behandeling, maar de wachttijden zijn vaak lang. Mindfulness-trainingen zijn toegankelijker, maar worden niet altijd vergoed. Andere behandelingen, zoals neurofeedback of specifieke dieetinterventies, zijn vaak duur en de effectiviteit is onzeker. Wie alternatieven zoekt voor medicatie, kan het beste beginnen met CGT of mindfulness, eventueel in combinatie met leefstijlveranderingen zoals meer beweging en betere slaapgewoonten.
Yang X, Zhang L, Yu J, Wang M. Short-term and long-term effect of non-pharmacotherapy for adults with ADHD: a systematic review and network meta-analysis. Front Psychiatry. 2025;16:1516878. Published 2025 Jan 31. doi:10.3389/fpsyt.2025.1516878
