Borstvoeding is niet zomaar voeding; het is een cocktail van essentiële voedingsstoffen, hormonen en immuunfactoren die een baby helpen groeien en zich ontwikkelen. Dat borstvoeding goed is voor de hersenontwikkeling staat vast. Moedermelk bevat stoffen zoals DHA (een omega-3 vetzuur), lactose en specifieke eiwitten die bijdragen aan de groei van de hersenen en het zenuwstelsel.
Daarnaast heeft borstvoeding een positieve invloed op de hechting tussen moeder en kind. Tijdens het voeden komt oxytocine vrij, ook wel het ‘knuffelhormoon’ genoemd. Dit bevordert niet alleen de band tussen moeder en baby, maar speelt ook een rol in sociale en emotionele ontwikkeling.
Maar wat betekent dit voor autisme? Er is steeds meer onderzoek naar de invloed van borstvoeding op de ontwikkeling van kinderen, en sommige studies suggereren dat borstvoeding de kans op autisme mogelijk verlaagt.
Heeft borstvoeding invloed op autisme?
Autisme wordt gekenmerkt door verschillen in sociale interactie, communicatie en gedrag. De precieze oorzaken zijn niet bekend, maar genetica en omgevingsfactoren spelen een rol. En mogelijk ook borstvoeding.
Uit sommige onderzoeken blijkt dat kinderen die langer borstvoeding krijgen, minder vaak autisme lijken te ontwikkelen. Borstvoeding ondersteunt de hersenontwikkeling en kan ontstekingsreacties verminderen, iets wat bij autisme vaker voorkomt. Ook helpt moedermelk bij de opbouw van een gezonde darmflora, wat mogelijk invloed heeft op de neurologische ontwikkeling.
Toch is het belangrijk om kritisch te blijven: de relatie tussen borstvoeding en autisme is vooral op correlaties gebaseerd. Dit betekent dat er verbanden zijn gevonden, maar dat niet bewezen is dat borstvoeding direct autisme kan voorkomen. Andere factoren, zoals genetische aanleg en de algehele gezondheid van moeder en kind, kunnen ook meespelen.
De rol van de darm-hersen-as
De darm en de hersenen zijn op een bijzondere manier met elkaar verbonden. Dit wordt de ‘darm-hersen-as’ genoemd. De bacteriën in onze darmen produceren stoffen die de hersenfunctie beïnvloeden. Onderzoek toont aan dat mensen met autisme vaak een andere darmflora hebben dan neurotypische mensen.
Moedermelk bevat prebiotische stoffen die de groei van gunstige bacteriën, zoals bifidobacteriën en lactobacillen, stimuleren. Deze bacteriën helpen bij de ontwikkeling van het immuunsysteem en verminderen ontstekingen in het lichaam. Dit kan belangrijk zijn, want sommige studies suggereren dat neuro-inflammatie (ontstekingen in de hersenen) een rol speelt bij autisme.
Zou borstvoeding dan kunnen helpen bij het ontwikkelen van een ‘gezonde’ darmflora die de hersenontwikkeling positief beïnvloedt? Het idee is plausibel, maar er is meer onderzoek nodig om harde conclusies te trekken.
Oxytocine: Het knuffelhormoon en sociale ontwikkeling
Een ander interessant aspect is het hormoon oxytocine, dat vrijkomt tijdens borstvoeding. Dit hormoon speelt een cruciale rol in sociaal gedrag, hechting en stressregulatie.
Bij autisme wordt vaak een verstoorde werking van het oxytocinesysteem gezien. Sommige onderzoekers denken daarom dat borstvoeding, door het stimuleren van oxytocineproductie, een positieve invloed kan hebben op de sociale ontwikkeling van baby’s. Er wordt zelfs gekeken naar de mogelijkheid om oxytocine als therapie te gebruiken bij mensen met autisme, om sociale interactie te verbeteren.
Dit betekent natuurlijk niet dat kinderen die geen borstvoeding hebben gehad per definitie een verhoogd risico lopen op autisme. Sociale ontwikkeling wordt door veel factoren bepaald, maar borstvoeding zou mogelijk een extra steuntje in de rug kunnen zijn.
Hoe lang is ‘lang genoeg’ om voordelen te hebben?
Hoe lang zou je moeten borstvoeden om deze voordelen te benutten? De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) adviseert om minimaal zes maanden exclusief borstvoeding te geven en daarna aanvullend tot twee jaar of langer. Sommige religieuze teksten, zoals de Koran, adviseren een borstvoedingsduur van twee jaar.
Onderzoek naar de optimale duur van borstvoeding voor neurologische ontwikkeling is nog in volle gang. Sommige studies suggereren dat langer dan zes maanden voeden samenhangt met een betere cognitieve en sociale ontwikkeling. Anderen stellen dat de voordelen na een jaar beginnen af te vlakken. Er lijkt geen universeel ‘magisch’ getal te zijn, maar langer dan zes maanden voeden lijkt in elk geval positieve effecten te hebben.
Zijn er nadelen aan langdurig voeden?
Hoewel borstvoeding veel voordelen heeft, zijn er ook zorgen over mogelijke nadelen van langdurig voeden. Zo wordt er soms gewezen op een verhoogd risico op tandbederf als borstvoeding na het doorbreken van de eerste tandjes niet wordt gecombineerd met goede mondhygiëne.
Daarnaast maken sommige ouders zich zorgen over afhankelijkheid. Uit onderzoek blijkt echter dat kinderen die langer borstvoeding krijgen zich niet per se langzamer losmaken van hun ouders dan kinderen die vroeg worden gespeend.
Een ander punt is dat borstvoeding na een bepaalde leeftijd minder essentieel wordt voor de voeding. Als een kind goed gevarieerd eet, is borstvoeding vooral nog een aanvulling.
Borstvoeding in Nederland en België
De borstvoedingscijfers in Nederland en België laten zien dat veel ouders enthousiast beginnen, maar dat langdurig borstvoeden minder vaak voorkomt. In Nederland krijgt ongeveer 80% van de baby’s bij de geboorte borstvoeding, maar na zes maanden is dat nog maar 39%. In België liggen de cijfers vergelijkbaar.
Factoren zoals werk, maatschappelijke verwachtingen en gebrek aan ondersteuning spelen een rol in deze daling. In Scandinavische landen, waar ouders langer betaald verlof krijgen en er meer borstvoedingsvriendelijke voorzieningen zijn, ligt de duur van borstvoeding vaak hoger.
Wil je langer borstvoeden, maar loop je tegen praktische problemen aan? Er zijn in Nederland en België diverse organisaties die ondersteuning bieden, zoals La Leche League en de Vereniging Borstvoeding Natuurlijk.
Tot slot
Borstvoeding heeft aantoonbare voordelen voor de neurologische ontwikkeling van baby’s, en sommige onderzoeken suggereren zelfs een mogelijk beschermend effect tegen autisme. De samenstelling van moedermelk draagt bij aan de groei van de hersenen, een gezonde darmflora en de regulatie van het immuunsysteem. Daarnaast stimuleert borstvoeding de aanmaak van oxytocine, een hormoon dat belangrijk is voor sociaal gedrag en hechting.
Hoewel er aanwijzingen zijn dat langere borstvoeding positieve effecten heeft op de cognitieve en sociale ontwikkeling, blijft de relatie met autisme complex. De meeste studies tonen slechts verbanden aan, geen directe oorzaak-gevolgrelatie. Andere factoren, zoals genetische aanleg en omgevingsinvloeden, spelen waarschijnlijk een grotere rol in het ontstaan van autisme.
Borstvoeding is geen wondermiddel, maar het kan wél een positieve bijdrage leveren aan de ontwikkeling van een kind. Hoe lang je voedt, blijft een persoonlijke keuze. Wat vooral telt, is een omgeving waarin een baby zich veilig, geborgen en gezond kan ontwikkelen.
Saigh BH. Breastfeeding duration and neurodevelopment: insights into autism spectrum disorders and weaning practices. J Health Popul Nutr. 2025;44(1):62. Published 2025 Mar 4. doi:10.1186/s41043-025-00784-8
