Voor veel mensen met ADHD is het dagelijkse leven een strijd. De symptomen van deze neurobiologische aandoening, zoals moeite met concentratie, organisatie en impulsiviteit, brengen niet alleen praktische uitdagingen met zich mee, maar ook een emotionele last van schuldgevoelens en schaamte. In dit artikel willen we deze last bespreken en handvatten bieden voor het omgaan ermee.
Schuldgevoelens en schaamte zijn vaak aanwezig bij mensen met ADHD. Het gevoel van falen, of het nu gaat om het niet halen van deadlines, het vergeten van belangrijke zaken, of het maken van sociale fouten door impulsiviteit, kan leiden tot diepe gevoelens van ontoereikendheid. Vaak horen mensen met ADHD opmerkingen als “Waarom kun je niet gewoon je best doen?” wat hen het gevoel geeft dat ze niet voldoen aan verwachtingen, zowel van anderen als van henzelf.
Deze negatieve emoties kunnen een vicieuze cirkel vormen, waarbij zelfkritiek en een laag zelfbeeld de symptomen van ADHD verergeren. Het is belangrijk om te begrijpen dat ADHD geen kwestie is van luiheid of gebrek aan wilskracht, maar een complexe neurobiologische aandoening die verschillende aspecten van het dagelijks functioneren beïnvloedt.
Gelukkig zijn er strategieën om met deze last om te gaan en een positievere kijk op jezelf te ontwikkelen:
- Educatie: Kennis over ADHD kan zelfvertrouwen vergroten en zelfbeschuldiging verminderen. Begrijpen dat ADHD geen keuze is, maar een aandoening die vele aspecten van het leven beïnvloedt, kan helpen om mildheid naar jezelf toe te ontwikkelen.
- Uitdagen van negatieve gedachten: Cognitieve gedragstherapie kan helpen bij het omgaan met negatieve gedachten en het herformuleren van zelfkritiek naar zelfcompassie. Vervang gedachten als “Ik ben een mislukking” door positievere en realistischere overtuigingen, zoals “Ik leer om mijn uitdagingen aan te pakken.”
- Effectieve behandeling zoeken: Het vinden van de juiste behandeling voor ADHD kan een wereld van verschil maken. Stimulerende medicatie en andere therapieën kunnen helpen bij het beheren van symptomen en het verbeteren van zelfvertrouwen en zelfredzaamheid.
- Mindfulness beoefenen: Mindfulness technieken kunnen helpen bij het verminderen van stress en het vergroten van zelfcompassie. Door in het moment te blijven en aandacht te besteden aan je gedachten en gevoelens zonder oordeel, kun je een grotere acceptatie van jezelf ontwikkelen.
- Steun zoeken: Praat met een professionele hulpverlener, een ADHD-coach, of sluit je aan bij een steungroep. Het delen van ervaringen met anderen die dezelfde uitdagingen hebben, kan een gevoel van gemeenschap en begrip bieden.
Het is belangrijk om te onthouden dat ADHD slechts een deel van wie je bent, en niet je identiteit definieert. Door zelfcompassie te cultiveren en ondersteuning te zoeken wanneer dat nodig is, kun je leren om met meer hoop, veerkracht en zelfvertrouwen door het leven te navigeren.
Anastopoulos, A. D., Langberg, J. M., Eddy, L. D., Silvia, P. J., & Labban, J. D. (2021). A randomized controlled trial examining CBT for college students with ADHD. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 89(1), 21.
Boland, H., DiSalvo, M., Fried, R., Woodworth, K. Y., Wilens, T., Faraone, S. V., & Biederman, J. (2020). A literature review and meta-analysis on the effects of ADHD medications on functional outcomes. Journal of Psychiatric Research, 123, 21–30.
Geurts, D. E., Schellekens, M. P., Janssen, L., & Speckens, A. E. (2021). Mechanisms of change in mindfulness-based cognitive therapy in adults with ADHD. Journal of Attention Disorders, 25(9), 1331–1342.
