Kinderen en adolescenten met dyslexie kunnen aanzienlijke moeilijkheden ondervinden bij het leren lezen, schrijven en spellen, ondanks een normale intelligentie en voldoende onderwijs. Deze uitdagingen kunnen leiden tot gevoelens van frustratie, lage eigenwaarde en zelfs angst of depressie. Dyslexie wordt vaak gediagnosticeerd op jonge leeftijd en blijft meestal een uitdaging gedurende het hele leven.
Dyslexie en motorische vaardigheden: de verbinding
Recent onderzoek heeft aangetoond dat dyslexie niet alleen invloed heeft op taal- en leesvaardigheden, maar ook verband houdt met motorische vaardigheden. Motorische vaardigheden zijn bewegingen en acties van de spieren die vereist zijn voor dagelijkse activiteiten zoals schrijven, knippen met een schaar, of het balanceren op één been. Er is een groeiend bewijs dat kinderen en adolescenten met dyslexie vaak moeite hebben met zowel fijne motoriek (bijvoorbeeld schrijven) als grove motoriek (bijvoorbeeld balanceren).
Een belangrijke theorie die deze bevindingen probeert te verklaren is de cerebellaire hypothese. Volgens deze hypothese kunnen disfuncties in het cerebellum, een deel van de hersenen dat betrokken is bij motorische controle en coördinatie, leiden tot problemen met zowel motorische als leesvaardigheden. Kinderen met dyslexie hebben bijvoorbeeld vaak moeite met balans- en coördinatietaken, zoals het lopen over een smalle balk of het vangen van een bal.
Methoden van het onderzoek
Dit artikel is gebaseerd op een meta-analyse die een groot aantal studies heeft samengevoegd om een duidelijker beeld te krijgen van de relatie tussen dyslexie en motorische vaardigheden. De onderzoekers hebben gegevens verzameld uit wetenschappelijke databases zoals PsycINFO, Pubmed en SportDiscus, waarbij ze strenge inclusiecriteria hanteerden. Uiteindelijk werden 23 peer-reviewed studies geselecteerd voor de analyse.
De studies omvatten kinderen en adolescenten van 6 tot 18 jaar oud, waarbij ze waren gediagnosticeerd met dyslexie op basis van gestandaardiseerde testen. De onderzochte motorische vaardigheden varieerden van fijne motorische taken, zoals schrijven, tot grove motorische taken, zoals balans en coördinatie.
Resultaten
De resultaten van de meta-analyse toonden aan dat kinderen en adolescenten met dyslexie significant slechter presteerden op verschillende motorische taken in vergelijking met hun leeftijdsgenoten zonder dyslexie. Deze verschillen waren consistent over verschillende soorten motorische taken, waaronder:
- Handschrift: Kinderen met dyslexie waren langzamer en minder nauwkeurig in schrijfopdrachten.
- Visueel-motorische integratie: Moeilijkheden bij taken die zowel visuele waarneming als motorische coördinatie vereisen, zoals het kopiëren van figuren.
- Balans: Problemen met evenwichtstaken, vooral in situaties waarbij visuele cues minder informatief waren.
- Coördinatie en behendigheid: Lagere prestaties in taken die fijne motorische controle en hand-oog coördinatie vereisen.
Praktische implicaties
De bevindingen van deze studie benadrukken het belang van een geïntegreerde benadering bij de ondersteuning van kinderen met dyslexie. Naast het focussen op lees- en schrijfvaardigheden, is het cruciaal om ook aandacht te besteden aan de ontwikkeling van motorische vaardigheden. Praktische implicaties kunnen zijn:
- Multisensorische leesprogramma’s: Programma’s die visuele, auditieve en kinesthetische elementen combineren kunnen effectief zijn voor kinderen met dyslexie.
- Motorische therapie: Fysiotherapie of ergotherapie kan helpen bij het verbeteren van motorische vaardigheden, wat indirect ook kan bijdragen aan betere academische prestaties.
- Aanpassingen in de klas: Leraren kunnen eenvoudige aanpassingen doen, zoals extra tijd geven voor schrijfopdrachten of het gebruik van technologie om schrijven te vergemakkelijken.
Het is ook belangrijk voor ouders en opvoeders om te begrijpen dat motorische problemen onderdeel kunnen zijn van dyslexie en om geduldig en ondersteunend te zijn bij het helpen van hun kinderen deze uitdagingen te overwinnen.
Decarli G, Franchin L, Vitali F. Motor skills and capacities in developmental dyslexia: A systematic review and meta-analysis. Acta Psychol (Amst). 2024 Jun;246:104269. doi: 10.1016/j.actpsy.2024.104269. Epub 2024 Apr 20. PMID: 38642452.
