Alexithymie, ook wel bekend als emotionele blindheid, is een persoonlijkheidskenmerk waarbij iemand moeite heeft met het ervaren, identificeren, begrijpen en uiten van emoties. De term werd in 1972 geïntroduceerd door de late psychiater Peter Sifneos, een professor aan Harvard. De term betekent letterlijk “geen woorden voor emoties”. Ongeveer 10 tot 13 procent van de bevolking heeft dit kenmerk, waarbij meer mannen dan vrouwen het ervaren.
Kenmerken van alexithymie
Mensen met alexithymie hebben moeite om te verwerken en te beschrijven hoe ze zich voelen. Ze zijn vaak niet in staat om fysieke sensaties die met emoties gepaard gaan, zoals een strakke borstkas bij woede, te herkennen. Hierdoor kunnen ze humorloos, afstandelijk, weinig empathisch en star overkomen. Hun beperkte emotionele vocabulaire belemmert hun vermogen om hun gevoelens met anderen te communiceren, wat hun relaties kan beïnvloeden.
Genetische invloeden
Er is enig bewijs dat alexithymie erfelijk kan zijn. Een studie naar eeneiige en twee-eiige tweelingen toonde aan dat er mogelijk een genetische aanleg voor dit kenmerk is. Bovendien bleek uit onderzoek dat eerstegraads familieleden van mensen met alexithymie een hogere prevalentie van dit kenmerk vertonen. Dit suggereert dat genetica een rol kan spelen in de ontwikkeling van alexithymie.
Omgevingsfactoren
Niet alleen genetica, maar ook omgevingsfactoren kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van alexithymie. Onderzoek naar tweelingen toont aan dat de omgeving een significante invloed kan hebben. Mensen die tijdens hun kindertijd trauma of misbruik hebben meegemaakt, kunnen moeite hebben met het verwerken van hun emoties. Daarnaast laten mensen met hersenletsel hogere percentages van alexithymie zien, evenals algemene mentale stress en lagere niveaus van coping.
Alexithymie en relaties
Omdat mensen met alexithymie problemen hebben met het uiten van hun emoties, kan het voor hen moeilijk zijn om emotionele banden te vormen en te onderhouden. Ze kunnen zich focussen op externe zaken in plaats van op hun innerlijke toestand, wat het voor hun partners of vrienden moeilijk maakt om een emotionele connectie te voelen. Bijvoorbeeld, een persoon met alexithymie kan zich concentreren op praktische zaken in een relatie, zoals financiële verplichtingen, terwijl hij of zij de emotionele behoeften van de partner negeert.
Alexithymie en psychische stoornissen
Alexithymie is vaak gekoppeld aan verschillende psychische stoornissen. Zo wordt het gevonden bij ongeveer de helft van de mensen met depressie. Mensen met eetstoornissen hebben ook vaak moeite om emoties te identificeren en te beschrijven. Daarnaast vertoont ongeveer 41 procent van de oorlogsveteranen met posttraumatische stressstoornis (PTSS) tekenen van alexithymie.
Dit suggereert dat alexithymie een gemeenschappelijk kenmerk kan zijn bij verschillende psychische aandoeningen, wat de noodzaak van begrip en behandeling ervan benadrukt.
Alexithymie en autisme
Alexithymie komt vaker voor bij mensen met autisme (ASS) in vergelijking met de algemene bevolking. Dit roept de vraag op of de problemen met emotieverwerking bij sommige mensen met ASS kunnen worden beïnvloed door alexithymie. Onderzoek toont aan dat alexithymie een belangrijke rol speelt in de manier waarop mensen met autisme hun emoties ervaren en uiten, wat bijdraagt aan de complexiteit van hun emotionele wereld.
Alexithymie bij hersenletsel
Afhankelijk van de plaats en ernst van het letsel, kunnen getroffen hersengebieden en paden de emotieverwerking en -regulatie beschadigen. Letsels aan de prefrontale cortex en de anterior cingulate cortex kunnen het moeilijk maken om gemoedstoestanden te identificeren. Dergelijke letsels kunnen ook invloed hebben op empathie, emotionele vocabulaire en zelfinzicht, waardoor de uitdaging van alexithymie bij mensen met hersenletsel verder wordt vergroot.
Behandeling van alexithymie
Zelfzorgstrategieën kunnen helpen bij het omgaan met alexithymie. Mindfulness, bijvoorbeeld, heeft een positieve invloed op dit kenmerk. Mindfulness vereist dat een persoon zich bewust is van en observeert hoe hij zich voelt, wat op zijn beurt kan helpen om emoties te beschrijven. Creatieve praktijken zoals journaling, fictie lezen en tekenen kunnen ook helpen om in contact te komen met emoties.
Er zijn verschillende meetinstrumenten, zoals de Toronto Alexithymia Scale en de Bermond-Vorst Alexithymia Questionnaire, die vaak door clinici worden gebruikt. Omdat deze hulpmiddelen afhankelijk zijn van zelfrapportage, is het het beste om ze in combinatie met andere beoordelingen en klinische observaties te gebruiken.
