Neuroplasticiteit is een fascinerend begrip dat de manier waarop onze hersenen zich aanpassen en veranderen beschrijft. Het speelt een cruciale rol bij het leren en ontwikkelen van nieuwe vaardigheden. Voor mensen met ADHD, een aandoening die gekenmerkt wordt door aandachtstekort, hyperactiviteit en impulsiviteit, kan neuroplasticiteit een sleutel zijn tot verbetering van hun symptomen. Door specifieke activiteiten en oefeningen te doen, kunnen de hersenen zich herstructureren en efficiënter gaan werken, wat kan leiden tot een beter dagelijks functioneren.
Wat is neuroplasticiteit?
Neuroplasticiteit verwijst naar het vermogen van de hersenen om zich te reorganiseren door nieuwe neurale verbindingen aan te maken. Dit gebeurt als reactie op nieuwe ervaringen, leren en omgevingsfactoren. Dit proces is constant in werking, zowel in kinderen als volwassenen. Elke keer dat iemand een nieuwe vaardigheid leert, zoals een muziekinstrument bespelen of een sport beoefenen, veranderen de hersenen. Deze flexibiliteit van de hersenen biedt mogelijkheden om de symptomen van ADHD aan te pakken door gerichte activiteiten en oefeningen.
Neuroplasticiteit en ADHD
ADHD wordt vaak geassocieerd met tekorten in executieve functies zoals planning, aandacht en geheugen. Onderzoek heeft aangetoond dat door middel van cognitieve training en andere gerichte oefeningen, deze functies verbeterd kunnen worden. Een studie waarbij kinderen met ADHD dagelijks aan een cognitief trainingsprogramma deelnamen, liet zien dat er volumetoenames in grijze stof optraden in hersengebieden die geassocieerd worden met ADHD. Dit suggereert dat “brain training” daadwerkelijk kan bijdragen aan het verbeteren van de executieve functies die vaak tekortschieten bij ADHD.
Het nut van puzzelspellen
Neem bijvoorbeeld Joris, een jongen van tien jaar met ADHD. Joris houdt van het spelen van puzzelgebaseerde videospellen. Hoewel hij deze spellen vooral speelt voor zijn plezier, helpen ze hem ook op manieren die hij zich niet realiseert. Door constant te moeten plannen, problemen op te lossen en nieuwe uitdagingen aan te gaan, wordt zijn brein getraind. Deze vorm van neuroplasticiteit helpt Joris bij het verbeteren van zijn aandacht en probleemoplossende vaardigheden, wat hem ook in het dagelijks leven ten goede komt.
Balans- en coördinatie-oefeningen
Een andere effectieve manier om neuroplasticiteit te stimuleren bij mensen met ADHD is door balans- en coördinatie-oefeningen te doen. Activiteiten zoals het staan op één been, zelfs met de ogen gesloten, of het leren jongleren kunnen helpen bij het versterken van de verbindingen tussen de kleine hersenen en de prefrontale cortex. Deze verbindingen zijn essentieel voor motorische controle en executieve functies. Dr. Edward Hallowell en Dr. John Ratey, experts op het gebied van ADHD, bevelen eenvoudige balans- en coördinatie-oefeningen aan als een manier om de hersenen te trainen en ADHD-symptomen te verminderen.
Avontuurlijke routes verkennen
Laten we eens kijken naar Sophie, een tiener met ADHD. Sophie heeft een elektrische skateboard en moest nieuwe routes vinden om de drukke straten rond haar school te vermijden. Door constant nieuwe paden te verkennen, verbetert ze haar cognitieve functies zoals planning, geheugen en probleemoplossing. Dit soort activiteiten dwingen haar om alert en gefocust te blijven, wat uiteindelijk helpt bij het beheersen van haar ADHD-symptomen.
Muziek en kunst
Muziek en kunst spelen ook een grote rol in het stimuleren van neuroplasticiteit. Voor kinderen met ADHD kunnen deze creatieve uitlaatkleppen helpen bij het verbeteren van concentratie, geheugen en motorische coördinatie. Muzieklessen of het bespelen van een instrument kunnen helpen bij het ontwikkelen van discipline en aandacht. Hetzelfde geldt voor beeldende kunst, waar kinderen door middel van schilderen of tekenen hun expressieve en motorische vaardigheden kunnen verbeteren. Deze activiteiten bevorderen niet alleen neuroplasticiteit, maar bieden ook een gevoel van voldoening en succes.
Videogames als trainingsinstrument
Hoewel videogames vaak als een afleiding worden gezien, kunnen ze ook positieve effecten hebben op de hersenen. Er is zelfs een videogame goedgekeurd door de FDA (American Food & Drug Administration) voor de behandeling van ADHD. Deze spellen vereisen focus, probleemoplossende vaardigheden en emotionele regulatie. Door het spelen van deze spellen kunnen kinderen met ADHD hun executieve functies verbeteren. Het is echter belangrijk om de speeltijd te monitoren en ervoor te zorgen dat er ook tijd is voor andere neuroplasticiteit-verhogende activiteiten.
Conclusie
Neuroplasticiteit biedt veelbelovende mogelijkheden voor het verbeteren van ADHD-symptomen. Door het stimuleren van de hersenen met specifieke activiteiten zoals puzzelspellen, balans- en coördinatie-oefeningen, muziek, kunst en zelfs videogames, kunnen de symptomen van ADHD verminderd worden. Deze aanpak vereist consistentie en variatie in activiteiten, maar kan leiden tot significante verbeteringen in het dagelijks functioneren. Het is de moeite waard om deze methoden te verkennen en te integreren in het dagelijks leven van iemand met ADHD.
Hoekzema E, Carmona S, Ramos-Quiroga JA, Barba E, Bielsa A, Tremols V, Rovira M, Soliva JC, Casas M, Bulbena A, Tobeña A, Vilarroya O. Training-induced neuroanatomical plasticity in ADHD: a tensor-based morphometric study. Hum Brain Mapp. 2011 Oct;32(10):1741-9.
Hallowell, E. & Ratey, J. (2021). ADHD 2.0: New science and essential strategies for thriving with distraction—from childhood through adulthood. New York, NY: Ballantine Books.
