“Moet ik voor altijd aan de medicijnen?” is waarschijnlijk de meest gehoorde zorg van cliënten wanneer hen wordt voorgesteld om met hun dokter te praten over medicatie. Deze zorg komt vaak voort uit een gevoel van schaamte en een ongezonde angst. Maar hoe reëel is deze angst eigenlijk?
De angst voor eeuwige medicatie
Stel je voor dat je voor een routinecontrole naar de dokter gaat en te horen krijgt dat je een chronische hartziekte hebt. Je zult hier de rest van je leven mee moeten leven en het zal je levenskwaliteit aanzienlijk beïnvloeden als het onbehandeld blijft. Dan deelt de dokter mee dat er een goedkope en breed beschikbare pil is die dagelijks ingenomen kan worden en een grote kans biedt op een langer leven en met minder klachten.
De meeste mensen zouden waarschijnlijk verheugd zijn om te horen dat zo’n behandeling bestaat. Het zou logischer zijn om dankbaar te zijn voor de wetenschappelijke vooruitgang dan te antwoorden met een terneergeslagen: “Moet ik dit dan voor altijd slikken?”
Wat zegt de angst ons echt?
In therapie is er een techniek genaamd de “neerwaartse pijl” waarbij de therapeut begint met de automatische, reactieve gedachte van een cliënt en blijft vragen: “Waarom zou dat erg zijn?” Dit proces wordt voortgezet totdat een kerngeloof wordt blootgelegd, zoals bijvoorbeeld de angst om te ontdekken dat men fundamenteel gebrekkig is.
Deze angst is irrationeel. Het is net zo onlogisch om een hartcontrole te vermijden uit angst om te ontdekken dat men een hartprobleem heeft, als het is om de mogelijkheid van medicatie te vermijden. De medische evaluatie onthult de staat van wat al bestaat; het ontdekken ervan verandert niets aan de realiteit.
Voorbeelden van medicatie
Hier is een beknopt overzicht van medicijnen buiten de psychiatrie die vaak levenslang of zeer langdurig worden gebruikt om patiënten te helpen gezond te blijven:
- Statines – Gebruikt om het cholesterolgehalte te verlagen en hartziekten te voorkomen.
- Antihypertensiva (zoals bètablokkers, ACE-remmers, calciumantagonisten) – Gebruikt voor de behandeling van hoge bloeddruk en ter preventie van hartcomplicaties.
- Anticoagulantia (zoals warfarine, rivaroxaban) – Bloedverdunners die worden gebruikt om bloedstolsels te voorkomen en te behandelen, essentieel voor patiënten met bepaalde hart- of bloedvatenaandoeningen.
- Antidiabetica (zoals metformine, insuline) – Noodzakelijk voor de regulatie van de bloedsuikerspiegel bij diabetespatiënten.
- Thyroxine – Een synthetisch schildklierhormoon gebruikt bij hypothyreoïdie, waarbij de schildklier onvoldoende hormonen produceert.
- Immunosuppressiva (zoals cyclosporine, tacrolimus) – Belangrijk voor patiënten na orgaantransplantaties om afstoting van het getransplanteerde orgaan te voorkomen.
- Biologicals (zoals adalimumab, etanercept) – Gebruikt voor de behandeling van auto-immuunziekten zoals reumatoïde artritis en psoriasis.
- Bronchodilatoren en corticosteroïden (zoals salbutamol, fluticason) – Langdurig gebruikt door patiënten met chronische ademhalingsaandoeningen zoals astma en COPD.
- Bisfosfonaten (zoals alendronaat) – Gebruikt om botverlies te voorkomen en te behandelen, vaak voorgeschreven aan patiënten met osteoporose.
- Antiretrovirale therapie (ART) voor HIV/AIDS – Levenslang noodzakelijk om het virus te onderdrukken en de gezondheid van de patiënt te ondersteunen.
Deze medicijnen spelen een cruciale rol in de dagelijkse gezondheidszorg van miljoenen mensen wereldwijd, door het beheersen van chronische aandoeningen en het verbeteren van de levenskwaliteit.
Psychiatrie
Ook in de psychiatrie wordt medicatie vaak langdurig voorgeschreven. zoals bijvoorbeeld:
- Antidepressiva (SSRI’s, SNRI’s) – Vaak gebruikt voor de behandeling van depressie, angststoornissen en sommige persoonlijkheidsstoornissen.
- Stemmingsstabilisatoren (zoals lithium, valproaat) – Essentieel voor de behandeling van bipolaire stoornis om stemmingswisselingen te reguleren.
- Antipsychotica (atypische zoals risperidon, olanzapine en typische zoals haloperidol) – Gebruikt voor schizofrenie, bipolaire stoornis en ernstige depressie met psychotische kenmerken.
- Benzodiazepinen (zoals diazepam, lorazepam) – Gebruikt voor de behandeling van angst en paniekstoornissen, vaak als kortetermijnoplossing vanwege het risico op afhankelijkheid.
- MAO-remmers (zoals tranylcypromine) – Oudere klasse antidepressiva die nog steeds gebruikt worden voor patiënten die niet reageren op andere behandelingen.
- Anticonvulsiva (zoals gabapentine, topiramaat) – Gebruikt als stemmingsstabilisatoren en voor de behandeling van impulscontrole en bepaalde angststoornissen.
- ADHD-medicijnen (zoals methylfenidaat, amfetamines) – Langdurig gebruik kan nodig zijn voor patiënten met ADHD om functioneel te blijven in hun dagelijks leven.
- Anticholinergica (zoals benztropine) – Gebruikt om bijwerkingen van andere psychiatrische medicijnen te behandelen, zoals de motorische symptomen veroorzaakt door antipsychotica.
Elk van deze medicijnen heeft een specifiek doel en moet onder strikt medisch toezicht worden gebruikt, waarbij regelmatig wordt geëvalueerd of ze nog steeds de beste optie zijn voor de patiënt.
De parallellen met vaccinatietwijfel
Interessant genoeg kunnen zelfs goed opgeleide mensen reageren op het idee van medicatie met dezelfde argumenten als anti-vaxxers. “Ik wil niet rommelen met mijn lichaam”, “We kennen de langetermijneffecten niet”, “Ik heb een neef die een slechte ervaring had”, enzovoort.
“Big Pharma”
Er bestaat bij sommige mensen een diepgeworteld wantrouwen tegenover farmaceutische producenten, wat vaak een invloed heeft op hun visie op medicatiegebruik. Dit wantrouwen is niet geheel ongegrond, gezien historische incidenten waarbij de belangen van winst boven die van patiënten werden gesteld. Critici wijzen op problemen zoals de hoge kosten van medicijnen, gebrek aan transparantie in klinische onderzoeken, en de marketingstrategieën die soms meer gericht zijn op het maximaliseren van verkoop dan op het welzijn van de patiënt.
Deze zorgen benadrukken het belang van strenge regulering en onafhankelijke controle op de farmaceutische industrie. In Nederland wordt de medicijnmarkt streng gecontroleerd door instanties zoals het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG), die de veiligheid en werkzaamheid van medicijnen bewaken. Patiënten worden aangemoedigd zich goed te informeren en open gesprekken met hun artsen te voeren over alle mogelijke behandelingsopties en de betrouwbaarheid van medicijnen.
De realiteit van medicatiegebruik
Het is niet zo dat zorgen over medicatiegebruik volledig ongegrond zijn, noch dat medicatie voor iedereen de juiste keuze is. Die bepaling kan alleen gemaakt worden door een medisch onderlegd persoon, zoals een arts. Echter, de meeste mensen die een sterke afkeer hebben van het bespreken van medicatie komen niet vanuit een plaats van onpartijdige, op data gebaseerde onderzoek. Ze komen vanuit een plek van pijn, schaamte en angst.
De objectieve kosten-batenanalyse kan pas worden gemaakt nadat deze ongemakken zijn aangepakt en verwerkt. Persoonlijk hoop ik zelf voor altijd op mijn medicatie te blijven; het heeft mij door de jaren heen veel voordelen gebracht.
De vraag “Moet ik voor altijd aan de medicijnen?” lijkt dus meer een emotionele uitdaging dan een medische. Het is belangrijk dat we deze emoties onderkennen en behandelen, net zoals we elke andere medische aandoening zouden behandelen.
McNally, M. (2023, November 22). Overcoming self-limiting beliefs. Psychology Today.
Young, G. (2021, August 19). Vaccine hesitancy exposes flaws in the educational system. Psychology Today.
